23 stycznia przy Bramie Straceń Cytadeli Warszawskiej odbyły się uroczystości z okazji 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy, Prezydenta Republiki Litewskiej Gitanasa Nausėdy, a także liderki demokratycznej Białorusi Swiatłany Cichanouskiej i ambasadora Ukrainy Wasyla Zwarycza.
„Powstanie trwało ponad dwa lata, wzięło w nim udział ponad 200 tysięcy ludzi uczestnicząc w czynnej walce. Dwadzieścia tysięcy powstańców zginęło, setki tysięcy cierpiały potem los Sybiru, los tułaczy, zostało pozbawionych majątków, szans na godne życie, szans na zdobycie wykształcenia, prześladowanych, miażdżonych” – mówił w przemówieniu prezydent Andrzej Duda. „Nie możemy sobie pozwolić na lekceważenie wolności. Musimy ją cenić, chronić, i jeżeli jest to konieczne, ponosić ofiary. Każda ofiara złożona w szlachetnej walce ma swoją cenę i wartość. Powstańcy styczniowi, którzy przejęli pochodnię wolności od Tadeusza Kościuszki i uczestników Powstania Listopadowego, później zainspirowali tych, którzy z powodzeniem wcielili w życie i obronili ideę nowoczesnej państwowości” – powiedział prezydent Litwy Gitanas Nausėda.
Podczas uroczystości Wasyl Zwarycz przeczytał list od Wołodymira Zełeńskiego, w którym od prezydent Ukrainy podkreślił, że „160 lat temu nasze narody połączyły swoje siły stając ramię w ramię przeciwko rosyjskiemu imperializmowi i tyranii. Powstanie Styczniowe przyspieszyło odrodzenie narodowe i ruch wyzwoleńczy na terenach współczesnej Ukrainy, Polski i Litwy. W wydarzeniach tamtego czasu hartowało się umiłowanie wolności i niezłomność ducha naszych narodów. Dzisiaj oddając hołd powstańcom styczniowym czujemy jedność i szczególny związek historyczny z naszymi przodkami, którzy wówczas odważnie stanęli w obronie wolności i niepodległości”. Uroczystości zakończyła wspólna modlitwa za bohaterów Powstania Styczniowego zmówiona przez przedstawicieli wszystkich wyznań religijnych w Polsce i złożenie wieńców przed tablicą pamięci bojowników wolności w Bramie Straceń.
Po uroczystościach na Cytadeli Warszawskiej w Pałacu Pod Blachą Prezydenci Polski i Litwy otworzyli wystawę „Miłość i obowiązek. Powstanie styczniowe 1863”, zorganizowaną przez Muzeum Zamek Królewski w Warszawie we współpracy z Litewskim Muzeum Narodowym w Wilnie i w partnerstwie z Muzeum Wojska Polskiego.
Wystawę będzie można oglądać od 24 stycznia do 16 kwietnia. Zostaną na niej zaprezentowane obrazy, grafiki i rysunki Artura Grottgera, Maksymiliana Gierymskiego i Jacka Malczewskiego, a także fotografie, stroje cywilne i mundury, broń, biżuteria patriotyczna oraz przedmioty osobiste. Eksponaty pochodzą z muzeów w Polsce, na Litwie i Ukrainie. Szczególnie cenne są przedmioty odnalezione w czasie badań archeologicznych na Górze Giedymina w Wilnie. W 2017 roku podczas prac natrafiono na szczątki powstańców styczniowych straconych w 1864 roku na placu Łukiskim w ramach publicznych egzekucji. Uroczysty pochówek szczątków ofiar odbył się na wileńskim cmentarzu na Rossie w listopadzie 2019 roku w obecności prezydentów i najwyższych władz Litwy i Polski.
fot. Jakub Szymczuk/KPRP
