Wola Cyrusowa – 4 IX 1863 – (woj. mazowieckie)

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Stanisław Zieliński

Kapitan Stanisław Szumlański, dowódca IV oddziału województwa kaliskiego, sformowawszy stosownie do rozkazu generała Edmunda Taczanowskiego, oddział pieszy w powiecie kaliskim, zmuszony był opuścić 30 sierpnia województwo kaliskie, aby uniknąć starcia z daleko większymi siłami rosyjskimi, koncentrującymi się przeciw niemu.

Miał wtedy Szumlański 130 strzelców, 90 kosynierów, 18 kawalerii nowo sformowanej a tegoż dnia przybyły mu posiłki składające się ze 160 jazdy. Ponieważ w danej chwili w województwie kaliskim prawie, że nie było oddziałów pieszych, udał się Szumlański w Mazowieckie, gdzie 1 września połączył się z nowo sformowanym oddziałem łęczyckim, z którym wspólnie wyruszył w Rawskie.

Dnia 4 sierpnia stanęli pod Wolą Cyrusową: Szumlański w Sierznicach, oddział łęczycki we Woli Cyrusowej a szwadron kawalerii rawskiej pod dowództwem porucznika Konstantego Sokołowskiego w Skoszewcach. O godzinie 13.00 w południe spostrzeżono podjazdy rosyjskie. Wysłany przez Szumlańskiego rekonesans z kilkunastu jazdy, zaatakowany przez huzarów, po żwawej utarczce, żadnych strat nie poniósłszy, zdążył połączyć się ze swoim szwadronem.

Tymczasem nadciągała główna siła rosyjska: cztery kompanie piechoty, dwa szwadrony huzarów, secina kozaków tudzież dwa działa, idąc przez Stryków na Sierżnię. Zawiadomiwszy o tym Sokołowskiego i majora Roberta Skowrońskiego, Szumlański począł się cofać o godzinie 14.00 na Lipki, Niesiełków do Woli Cyrusowej, celem przeszkodzenia Rosjanom  przeprowadzeniu artylerii. Pod lasem Woli Cyrusowej stał już uszykowany do boju oddział łęczycki w sile 600 piechoty i 150 jazdy — Sokołowski połączył się był ze Szumlańskim już w drodze do Woli Cyrusowej.

Dowództwo nad połączonymi oddziałami objął major Skowroński. Pozycja powstańców była nader niekorzystna, gdyż stojąc na otwarłem polu, zmuszeni byli atakować Rosjan wychodzących z gęstego lasu. Głównodowodzący major Skowroński nie chciał się zgodzić na propozycję Szumlańskiego zmiany stanowiska i bój rozpoczął się na brzegu lasu.

Tyralierzy rosyjscy stali w ukryciu, powstańcy zaś byli rozrzuceni na otwartym polu, co spowodowało nierównomierne straty, tym bardziej, gdy dwa rosyjskie działa przy wyjściu z lasu ustawione, poczęły razić ogniem kartaczowym. Położenie było rozpaczliwe. Należało albo cofać się przez otwarte pole bez żadnego przykrycia, albo atakować Rosjan w obronnej i bezpiecznej pozycji.

Skowroński postanowił wykonać atak i posłał naprzód oddział kawalerii rawskiej a za nią kolumnę piechoty. Szarżę na otwarłem polu, pod rzęsistym ogniem kartaczowym i karabinowym, wykonali powstańcy z takim męstwem, że pomimo obronnej pozycji rosyjskiej dotarli do armat i zmusili nieprzyjaciela do cofnięcia się w głąb i pozostawienia jednej zagwożdżonej armaty.

Utrzymać się na tej pozycji było niepodobieństwem i dlatego powstańcy o godz. 20.00 wieczorem zaczęli się cofać w porządku, zwłaszcza, że od strony Rogowa nadciągały nowe posiłki Rosjanom . Major Skowroński, który pod koniec walki nie był obecnym na placu boju, połączył się z oddziałem na drugi dzień w Domaniewicach.

W potyczce pod Wolą Cyrusową poległ mężny podporucznik ułanów Władysław Zaleski, walczący w szeregach od samego początku powstania. Szczególnie odznaczyli się:

Z kawalerii: porucznik Szymborski, podoficerowie: Kobierzycki i Smogorzewski, szeregowy Iwan Michajłów i cały pluton porucznika Szymborskiego.

Z celnych strzeleców podoficerowie: Dąbski, Bartochowski, Pągowski; szeregowi: Sobieralski, Matuszewski, Błaszczykowski, Wieluchowski, Jachnicki.

Z kosynierów podoficer Tomasz Zieliński, sierżanci: Florenty Filipkowski, który sprzątnął majora i oficera z obsługi armat, Stanisław Janczykowski; szeregowi: Hipolit Głowacki, Hipolit Gawłoski, Józef Zawodziński, Kasper Wąsicki, Karol Winnawer, Błażej Monajda, Józef Włodarski i Piotr Karpniak oraz Suchorzewski, podoficer jazdy, który w pięciu ludzi na armaty uderzył.

Straty oddziału w tym dniu wynosiły 28 zabitych, w liczbie których dzielny dowódca kosynierów Paweł Ganier i trzech innych oficerów. Rannych było 50 w tym oficer.

Podziel się w social media!

Metryka bitwy

Data: 4 IX 1863
Lokalizacja: Wola Cyrusowa
Terytorium: Królestwo Polskie
Wynik: Nierozstrzygnięta

Strony konfliktu

Powstańcy Styczniowi
Imperium Rosyjskie

Zobacz także

3 II 1864
Kielce

Przez kilka dni nie atakowany przez Rosjan wyruszył Zygmunt Napoleon Rzewuski ku Przedborzu, wysyłając równoległą drogą pluton „kozacki" pod dowództwem…

2 II 1864
Kielce

Załoga rosyjska w Kielcach została zaalarmowana przez Rudowskiego, przy czym powstańcy pod samem miastem zabili dwóch dragonów a sześciu wzięli…

31 I 1864
Sędziszów

Pod Sędziszowem objazd pół seciny kozaków napadła na garstkę 20 konnych rotmistrza Jana Mazarakiego w czasie obiadowania. Mazaraki, straciwszy kilku…