Święty Krzyż – 12 II 1863 – (woj. sandomierskie)

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Stanisław Zieliński

Przez Bodzentyn, gdzie zabrał ze sobą oddział Aleksandra Dawidowicza, ruszył Marian Langiewicz na południowy stok Łysogór i tam zajął dwie pozycje. U podnóża gór, koło Słupi Nowej rozłożył się Dionizy Czachowski. Drugą pozycje na szczycie gór, na Świętym Krzyżu obsadził klasztor pobenedyktyński 50 kosynierami i 30 strzelcami. Na tych pozycjach pozostał Langiewicz przez kilka dni, zbierając rozproszonych podczas walk wąchockich ochotników i organizując na nowo swe siły. Przeciw Langiewiczowi, który wówczas miał przeszło 1000 ludzi, wyruszyli rosyjscy dowódcy Gołubiew z sześcioma kompaniami i 60 kozakami oraz Ksawery Czengiery z pięciomia kompaniami i dwoma działami, półszwadronem dragonów i przeszło 50 kozakami.

Pierwszy dotarł do stoku gór Czengiery o godz. 9.00 z rana. Rozdzieliwszy swe siły, wysłał Czengiery dla zaatakowania klasztoru z dwiema kompaniami podpułkownika Sorniewa, prowadzonego przez chłopa wąską drożyną na szczyt gór. Sam zaś Czengiery z resztą swej kolumny zaatakował Czachowskiego pod Słupią Nową. Zaskoczona znienacka załoga klasztoru szybko zorientowała się i rzęsistym ogniem wstrzymała na chwilę zapęd Rosjan, aż nie nadbiegł z dołu wysłany przez Langiewicza batalion strzelców i kosynierów, który gęstym ogniem począł strzelać do Rosjan.

Tymczasem na dole Rosjanie z armat i rotowym ogniem uderzyli na artylerię powstańczą i na obóz, który się zapalił. Strzelcy, dopuściwszy nieprzyjaciela na odległość strzału, rozpoczęli ogień. Kapitan i kilkunastu kozaków spadło z koni, reszta uciekła. Wówczas Langiewicz zajął dogodną pozycję pod lasem, skąd strzelcy skutecznie razili wroga. Po zapaleniu się obozu Rosjanie wpadli do Słupi Nowej, gdzie nie było powstańców, lecz tylko odwach z ośmioma więźniami i tych pomordowali, między nimi oficera Moreau, aresztowanego przez Langiewicza po bitwie pod Wąchockiem.

Walka trwała ogółem cztery godziny, szczególnie zaś zaciętą była na górze. Z powodu dogodnej pozycji w klasztorze i pod lasem, straty powstańców były mniejsze niż Rosjan: 18 zabitych, prócz wymordowanych w Słupi Nowej. Wśród poległych pod Świętym Krzyżem był młody Dobrycz i Gustaw Lazzarini. Nazajutrz Langiewicz opuścił Święty Krzyż i udał się przez Raków do Staszowa. Chłop - sołtys z Krajnego, z którego usług skorzystali Rosjanie już przed 20 laty, przysłużył się był Rosjanom, wydając im księdza Ściegiennego. Tym razem Rosjanie wywdzięczyli mu się podobno zakłuciem bagnetami.

Podziel się w social media!

Metryka bitwy

Data: 12 II 1863
Lokalizacja: Święty Krzyż
Województwo: sandomierskie
Terytorium: Królestwo Polskie
Wynik: Nierozstrzygnięta

Strony konfliktu

Powstańcy Styczniowi

Dowódcy:

  • Marian Langiewicz
  • Dionizy Czachowski

 

Zaangażowane siły:

  • Oddziały kosynierów
  • Oddziały strzelców
  • Artyleria powstańcza

 

Łącznie około 1000 powstańców 

Imperium Rosyjskie

Dowódcy:

  • Ksawery Czengiery

 

Zaangażowane siły:

  • 11 kompanii piechoty (około 2200 żołnierzy)
  • Oddziały kozaków (110 żołnierzy)
  • Pół szwadronu dragonów (około 75 żołnierzy)
  • Dwa działa

 

Łącznie ponad 2385 żołnierzy 

 

 

Mapa bitew

Zobacz także

12 VIII 1863
Drobin

Oddział jazdy Dionizego Cetkowskiego, uwijający się od kilku dni na pograniczu powiatów płockiego i przasnyskiego i ciągle powiększający się, zmęczony…

19 V 1863
Chojnów

Naczelnik siły zbrojnej powiatu warszawskiego major Władysław Kononowicz zawiadomiony, że Rosjanie po rozbiciu Władysława Grabowskiego pod Nową Wsią zatrzymali się…

16 II 1863
Nieporęt

Oddział Józefa Jankowskiego, formujący się w lasach nieporęckich, liczący kilkudziesięciu ludzi, został napadnięty przez 100 kozaków, których doprowadził do powstańców…