Misja szwajcarskiego pułkownika. Bitwa pod Wyrykami

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Łukasz Starowieyski
5 VII 1863

„Pod Wyrykami odznaczył się zimną krwią pułkownik szwajcarski Erlach, znajdujący się przy oddziale jako sprawozdawca wojenny z ramienia władzy wojskowej szwajcarskiej” – napisał Stanisław Zieliński w Bitwach i potyczkach 1863–1864. Nie była to duża batalia. Kapitan Karol Krysiński, znajdujący się wraz ze swoją partią w lasach włodawskich na Bugiem, otrzymał informację o wyruszeniu przeciw niemu silnego oddziału liczącego ok. sześciuset żołnierzy. Dwukrotna przewaga liczebna nieprzyjaciela nie przestraszyła polskiego dowódcy, który spróbował zastawić na Rosjan zasadzkę. Krysiński ustawił strzelców na skraju lasu i zadali przeciwnikowi poważne straty. „Utarczki między nieprzyjacielską piechotą i kozakami a polską piechotą oraz jazdą trwały aż do zachodu słońca. Kiedy zmierzch nie dozwalał już strzelać na dalszą odległość, Krysiński cofnął z takim spokojem, jak na placu ćwiczeń [...]. Polacy nic uronili w tej potyczce jednej kropli krwi; natomiast nieprzyjaciel stracił wedle pewnych danych 12, wedle innych 16 ludzi” – pisał Erlach, nie wspominając ani słowem o swoim udziale w bitwie.

Pułkownik Franz Ludwig von Erlach, oficer szwajcarskiej armii, przybył do Polski jako obserwator. Nie obyło się bez trudności – w Krakowie trafił nawet do aresztu. Towarzyszył kilku oddziałom powstańczym. „W tej utarczce [pod Suchawą] – pisał jeden z powstańców – towarzyszył nam pewien szwajcarski pułkownik, opatrzony swymi papierami, który od pewnego czasu wędrował po kraju i bywał w oddziałach. Przez matkę był on w połowie Anglikiem, a wychowany w Anglji, miał też prawdziwie brytańską manję turysty; podczas utarczki, choć kule świstały mu koło uszu, zajęty był rysowaniem. [...] Był to człowiek przyjemny, łatwego obejścia i wykształcony; rysował dobrze i w tece miał portrety wielu wybitniejszych ludzi z naszych ówczesnych stosunków”. W sumie przebywał w naszym kraju siedem miesięcy. „Jako powszechna wojna ludowa, jest ona wzorem trudnym do prześcignięcia na punkcie wewnętrznego entuzjazmu, ofiarności, wielkoduszności, niesłychanej wytrwałości i bezwzględnej odwagi” – pisał w przygotowanym po powrocie raporcie. Raport został spisany jeszcze w czasie powstania, jako książka został wydany w 1866 roku.

Zobacz także

13 X 1864

To była niezwykle głośna ucieczka. Choć nie miała nic wspólnego z udziałem w powstaniu, czy kwestiami politycznymi. „Uciekł z Warszawy…

12 X 1864

Było ich ledwie 42 – tak o ostatnim oddziale powstańczym na Żmudzi pisał Stanisław Zieliński, autor „Bitew i potyczek 1863-1864”.…

09 X 1864

Gdyby nie on przebieg granicy Polski i Niemiec na Śląsku niemal na pewno byłby inny. „My Niemcy, nie mamy czego…