Dymisja „czerwonego księcia”. Adam Sapieha przestaje być pełnomocnikiem rządu

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Łukasz Starowieyski
30 VI 1864

Sapieha w lutym uciekł z austriackiego więzienia, do którego trafił za wspieranie powstania. Do Paryża przybył w kwietniu. Urząd pełnomocnika w Anglii i Francji przejął z rąk Wacława Przybylskiego. „Był mocno zdecydowany ująć w swe ręce wszystkie roboty powstańcze za granicą i pokierować nimi tak, aby o ile się tylko da, nie narażać więcej kraju” – pisał w monografii powstania prof. Stefan Kieniewicz. W maju podpisał w Dreźnie memoriał „7 obywateli” (patrz kalendarium z 22.05), który potępiał dotychczasową dyplomację powstańczą i nawoływał do przymierza z europejskimi ludami. Memoriał ten przekazał rządowi w Warszawie, proponując też stworzenie stanowiska wszechmocnego komisarza za granicą. Po dwóch miesiącach był już zupełnie zniechęcony. Rozwiały się ostatnie marzenia o jakiejkolwiek europejskiej interwencji. „Napoleon III interpelowany o możliwość wojny z Austrią, słuchał ‘czerwonego księcia” z zainteresowaniem, ale nie obiecywał poparcia, a tym bardziej subsydiów. Rządy turecki i rumuński stopniowo redukowały nieurzędowe poparcie, udzielane dotąd polskim robotom” – pisał prof. Kieniewicz. Sapiehę dodatkowo zniechęcał brak kontaktu z Warszawą. Brzeziński był wówczas zaangażowany w rozmowy z Guttrym i Kurzyną – na temat stworzenia rządu na emigracji. W tej sytuacji już 18 czerwca Sapieha napisał list z prośbą o dymisję, na odpowiedź miał czekać do 6 lipca, „po którym to dniu jeżeli żadnych nie otrzymam wiadomości, uwierzę wieściom rozsiewanym, że rząd nie istnieje już”. Rząd odezwał się ostatniego dnia czerwca – Sapieha otrzymał dymisję. W drugiej połowie lipca do Paryża przyjechał Guttry z dekretem z 5 lipca mianującym Kurzynę na stanowisko pełnomocnika Rządu Narodowego poza granicami zaboru rosyjskiego. Sapieha w 1865 r. uzyskał amnestię od cesarza Austrii i wrócił do kraju. W latach siedemdziesiątych zasiadł w sejmie galicyjskim. Brał też udział w działalności konspiracyjnej – w związku z wojną rosyjsko-turecką w latach 1877-8. Udzielał się również w organizacjach propagujących pracę organiczną. Jan Matejko malując „Bitwę pod Grunwaldem” rysy twarzy Sapiehy nadał księciu Witoldowi. Zmarł w wieku 74 lat.

Zobacz także

29 VIII 1864

Wyrok na 21-letnim Antonim Muchowskim był lakoniczny. „Jakiego jest stanu nie wiadomo, pewnem jest tylko, że uczęszczał do gimnazjum. W…

28 VIII 1864

Podejrzenie padło na polskich zesłańców. „Obywatele Barnaułu, rozdrażnieni częstymi przypadkami oczywistych podpaleń, podejrzewali o umyślne ich wzniecanie zamieszkujących tam przestępców…

4 IX 1864

Udział Jastrzębskiego w powstaniu nie mógł zacząć się bardziej dramatycznie. Tuż przed pierwszym wymarszem z Horych-Horek w guberni mińskiej, nierozważnie…