Ossa – 10 VII 1863 – (woj. sandomierskie)

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Stanisław Zieliński

Objąwszy obowiązki dowódcy po Julianie Bajerze, który zbyt powolnie pracował nad organizacją, przez dwa miesiące organizował major Ludwik Żychliński w okolicy Błoń oddział tzw. „Dzieci Warszawskich". Gdy Rosjanie dowiedzieli się o tworzeniu tego oddziału, Żychliński, aby móc spokojnie dalej formować piechotę, wysłał całą kawalerię liczącą 100 koni, dobrze zaopatrzoną w broń, pod dowództwem Bajera ku Pilicy. Bajer przeprawiwszy się przez Pilicę, po kilkudniowych marszach zniknął z oczu Rosjanom, którzy w tym czasie Żychlińskiego nie niepokoili. Tym samym Żychliński mógł niebawem wyruszyć z całą piechotą, składającą się z 200 żuawów, 300 strzelców i 600 kosynierów oraz około 200 ludzi, nie posiadających jeszcze dostatecznej broni. Jazdy do obsługi oddziału było około 50 koni.

Po kilkudniowym marszu stanął Żychliński w Ossie, nie znalazłszy po drodze Bajera, z którym miał się połączyć w powiecie opoczyńskim. Nazajutrz po rozłożeniu się obozu w Ossie, podczas ćwiczeń, doniesiono o zbliżaniu się nieprzyjaciela. Była to kolumna rosyjskiego majora Szukalskiego: dwie kompanie piechoty i secina kozaków. O godzinie 18.00 wieczorem, skoro tylko ukazali się Rosjanie, którzy zostali przyjęci przez żuawów, z których składała się pierwsza linia tyralierów. Parci przez żuawów Rosjanie poczęli cofać się z wolna. Tymczasem kosynierzy, przeważnie włościanie, wsparci strzelcami, obszedłszy oba skrzydła nieprzyjacielskie, z całą siłą uderzyli na powracającego do ponownego ataku nieprzyjaciela i sprawili w jego szeregach ogromne zamieszanie, wzmożone jeszcze zjawieniem się jazdy Władysława Grabowskiego, który w tym czasie znajdował się w Studziannie i na odgłos strzałów pospieszył na pomoc III oddziałowi (to jest Żychlińskiego) z trzema plutonami jazdy i półplutonem strzelców pieszych.

Obszedłszy środek kolumny nieprzyjacielskiej, rozwinął na odkrytym polu jazdę, a 20 strzelców rozrzuciwszy w tyraliery na prawym skrzydle kawalerii, przypuścił szarżę do jazdy rosyjskiej. Prawym skrzydłem dowodził sam Grabowski. Lewe skrzydło prowadził adiutant Ludwik Brzozowski. Z szarży tej ani jeden z tyralierów, ukrytych w zbożach i krzakach, nie wyszedł cało. Wszyscy zostali wystrzelani lub wykłuci przez ułanów polskich. Na  placu boju zostało 28 trupów nieprzyjacielskich. Resztę zmarłych oraz rannych, Rosjanie zdołali zabrać ze sobą uchodząc w stronę Nowego Miasta. Oprócz tego wzięli Polacy pięciu jeńców, w tym jednego oficera oraz kilkanaście sztuk broni, sami zaś mieli czterech zabitych i 16 rannych. Ciemność nocy nie pozwoliła ścigać nieprzyjaciela połączonym oddziałom, którym przybył w sukurs także oddział Jana Rudowskiego, jednakże już po skończonej walce. Czterodniowy żołnierz Żychlińskiego walczył pod Ossą na otwartym polu z regularnym wojskiem i zmusił je do ucieczki.

Zwłaszcza kosynierzy Żychlińskiego trzymali się dzielnie, dowodzeni przez Pisaneckiego, lubianego i szanowanego powszechnie przez podkomendnych i kolegów, mężnie prowadzącego do ataku młodego żołnierza. Niestety, pozostawszy na placu wskutek ciężkich ran, następnego dnia zabrany przez Rosjan i wieziony przez 48 godzin po odwiązaniu mu ran, Pisanecki po długich cierpieniach ducha wyzionął. Z oddziału Grabowskiego, prócz Brzozowskiego, odznaczyli się porucznicy Erazm Zaleski, Zielkiewicz i Czerniewicz, wachmistrz Solbach, chorąży Kwaśniewski, podchorąży Piątkiewicz, podoficer Gołębiowski oraz szeregowcy Janowski i Władysław Zaleski.

Podziel się w social media!

Metryka bitwy

Data: 10 VII 1863
Lokalizacja: Ossa
Województwo: sandomierskie
Terytorium: Królestwo Polskie
Wynik: Zwycięstwo powstańców

Strony konfliktu

Powstańcy Styczniowi

Dowódcy:

  • Ludwik Żychliński
  • Władysław Grabowski

 

Zaangażowane siły:

  • Oddział żuawów (200 powstańców)
  • Oddział strzelców (300 powstańców)
  • Oddział kosynierów (600 powstańców)
  • Oddział powstańczy (200 powstańców)
  • Oddział jazdy (50 powstańców)
  • Trzy plutony jazdy
  • Pół plutonu strzelców

 

Łącznie ponad 1350 powstańców 

Imperium Rosyjskie

Dowódcy:

  • Szukalski

 

Zaangażowane siły:

  • Dwie kompanie piechoty (około 300 żołnierzy)
  • Secina kozaków (około 150 żołnierzy)

 

Łącznie około 450 żołnierzy 

 

Mapa bitew

Zobacz także

15 XI 1863
Małków

Na I pluton strzelców, maszerujący z Dobry na południe, uderzył za miastem Wartą pod Małkowem wysłany z Sieradza z dwoma…

3 X 1863
Łęczna

Z oddziału Józefa Ruckiego w Chełmskim wysłano 25 koni w celu przeprowadzenia ochotników. Oddziałek ten napadnięty przez Rosjan, straciwszy jednego…

15 VIII 1863
Mażoli

W początkach sierpnia Adam Bitis, zawiadomiony o przemarszu oddziału nieprzyjacielskiego, wciągnął go w zasadzkę pod Mażolami. Z przejętego raportu dowiedziano…