Kadysz – 21 V 1863 – (woj. augustowskie)

Przeczytanie tego artykułu zajmie 3 min.
Autor: Stanisław Zieliński

Objąwszy po Aleksandrze Andruszkiewiczu dowództwo w Województwie Augustowskim uwijał się Józef Konstanty Ramotowski ("Wawer") między Augustowem a Sejnami, trzymając oddziały w tej okolicy blisko siebie. Rosjanie długo nie pozwolili czekać na siebie i niebawem zorganizowali wyprawę przeciw Ramotowskiemu równocześnie z Augustowa, Sejn, Suwałk i Białegostoku. Dnia 20 maja 1863 r. piechota rosyjska w sile siedmiu kompanii oraz objeszczycy i kozacy, to jest wojska z Augustowa i Suwałk, dowodzone przez majora Karlstatta, zajęły Jastrzębnę, Krasne, Jasionów i Mikaszówkę. Natomiast dwie kompanie piechoty i pluton huzarów, pod dowództwem kapitana Kułakowa, wysłane przez Kopciów i Wejsele dwiema kolumnami, złączyły się na noc w Podlipkach, aby zaatakować następnie Ramotowskiego od Sopoćkiń.

Konstanty Ramotowski wówczas stał na południe od Kanału Augustowskiego, między Gruszkami a Lipinami. Po drugiej stronie kanału nad Igorką stały: oddział I Województwa Augustowskiego to jest oddział po Andruszkiewiczu pod dowództwem kapitana Władysława Brandta, po prawej stronie drogi z Kopciowa do Sopoćkiń, V oddział  dowodzony przez Wiktora Hłaskę, po lewej stronie drogi z Mocewicz do Kadysza. Na wiadomość o ruchach nieprzyjaciela połączyli się Brandt i Hłasko i podsunęli się ku Kadyszowi, celem uniemożliwienia zajęcia mostów pod Czortkiem na kanale i pod Kadyszem na Czarnej Hańczy. Tymczasem kolumna sejneńska w nocy 21 maja 1863, opuściwszy Podlipki, ruszyła na południe i zajęła Kadysz. Brandt i Hłasko postanowiwszy zaatakować Kułakowa w Kadyszu, zajęli obronną pozycję przy drodze z Kopciowa do Sopoćkiń. Oddział Hłaski zajął prawe skrzydło, rozsypując strzelców na brzegu lasu, Brandt ze swymi strzelcami panował nad szosą z lewej strony, a kosynierzy obu oddziałów, ustawieni między wzgórzami, stanowili środek.

Podjazd wysłany przez Hłaskę, złożony z trzech kawalerzystów, zaatakował przednią straż rosyjską i wnet rozpoczął się bój na całym prawym skrzydle, gdzie Rosjanie rzucili huzarów, pragnąc wysadzić strzelców Hłaski ze zajmowanych pozycji. Dwukrotną szarżę huzarzy opłacili stratą oficera i kilku szeregowych i cofnęli się. Jednakże równocześnie łańcuch tyralierów, uderzając na środek pozycji powstańczej, zmusił kosynierów do ustąpienia ku lewemu skrzydłu, odcinając 18 strzelców pod dowództwem oficera Józefa Hłaski. Główne siły oddziałów zmuszone były cofnąć się ku Podlipkom, zostawiając odciętych [własnemu] losowi. Ta drobna garstka, po godzinnej walce potrafiła przedrzeć się do przybywającego z pomocą Ramotowskiego, zostawiając na placu siedmiu zabitych: Hłaskę, Pronaszkę, Butkiewicza, Werpachowskiego i trzech innych. Natomiast ogółem straty Brandta i Hłaski wynosiły 14 zabitych, oraz dwóch wziętych do niewoli, Kozłowskiego - żołnierza napoleońskiego i drugiego, nieznanego z nazwiska

W tym czasie Ramotowski, zawiadomiony o zamiarze Brandta i Hłaski stawienia czoła nieprzyjacielowi, forsownym marszem przeszedł kanał i Czarną Hańczę i zatrzymał się dla wypoczynku strudzonego osiemnastogodzinnym marszem żołnierza. Lecz zaatakowany o godzinie 7.00 z rana przez rosyjską kompanię piechoty i oddział kozaków (?) po kilkuminutowej utarczce zmusił ich do cofnięcia się ku Kadyszowi, wpierając uchodzących na lewe skrzydło Rosjan walczących z oddziałami Brandta i Hłaski, w ten sposób uwalniając tychże od pościgu, po czym ruszył ku Kodziom.

W marszu zatrzymał się nad Igórką, gdzie ponownie spotkał się z Rosjanami. Podjazd konnicy zwabił nieprzyjaciela na rozwiniętych szybko przez Ramotowskiego w lesie tyralierów, i rozpoczęła się nowa walka ogniowa między dwoma łańcuchami tyralierów na 500, a potem na 200 kroków. Bój taki, mało szkodliwy dla powstańców, ukrytych za sosnami, trwał półtorej  godziny. Natomiast gdy Rosjanie  zaczęli się chwiać, wtedy kosynierzy pod dowództwem Tadeusza Wojczyńskiego i Orechwy rzucili się na chwiejące się szeregi rosyjskie i zmusili je do bezładnej ucieczki ku Kadyszowi. Po ataku oddział powstańczy, o godzinie 19.00 wieczorem, ruszył za rzekę Marychę.

W tych walkach Ramotowskiego odznaczyli się szczególnie wspomniany już Wojczyński, dalej Wincenty Reklewski - 65-letni dowódca kawalerii, oraz kawalerzyści: Jan Koncewicz, Jan Puciatycki, Adolf Wróblewski, Józef Szajba, Bronisław Muczyński, Stanisław Orechwa - dowódca drugiej kompanii kosynierów, Adam Gawroński, Artur Bieńkowski, Władysław Białkowski, Tomasz Krzywiec, Eugeniusz Kuczewski, Felicjan Klimkiewicz i Karol Jagielski.

____________________________________

Objeszczyk - żołnierz rosyjskiej straży granicznej

Podziel się w social media!

Metryka bitwy

Data: 21 V 1863
Lokalizacja: Kadysz
Województwo: augustowskie
Terytorium: Królestwo Polskie
Wynik: Zwycięstwo powstańców

Strony konfliktu

Powstańcy Styczniowi

Dowódcy: 

  • Józef Konstanty Ramotowski
  • Władysław Brandt
  • Wiktor Hłasko

 

Zaangażowane siły:  

  • Oddziały strzelców
  • Oddział jazdy
Imperium Rosyjskie

Dowódcy: 

  • Karlstatt
  • Kułakow

 

Zaangażowane siły:  

  • Dziewięć kompanii piechoty (około 1800 żołnierzy)
  • Oddział objeszczyków
  • Oddział kozaków
  • Pluton huzarów

 

Łącznie ponad 1800 żołnierzy 

Mapa bitew