Żydowski poeta, powstaniec, zesłaniec. Sąd skazuje Mikołaja Epsteina na zsyłkę

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
26 VI 1863

Epstein pochodził z zamożnej żydowskiej rodziny – przedsiębiorców, ale też posiadaczy majątków ziemskich. Do konspiracji należał już przed powstaniem, był związany ze stronnictwem Białych. Uczestniczył też w gorących debatach młodzieży, m.in., jak zeznawał jeden z późniejszych powstańców, „na ulicy Królewskiej w pałacu zwanym Łubieńskich, gdzie młodzież różnej kategorii, z przewagą uczniów Szkoły Sztuk Pięknych, gorąco do późnej nocy ostatniej radzić miała”. Pod koniec 1862 roku napisał Prawdy boże narodu polskiego. Ich treść pokrótce przytacza prof. Stanisław Kieniewicz: „chłopi nie powinni obawiać się szlachty, gdy w wolnej Polsce będą większością. Kiedy zaborca zakończy brankę i upora się z miastami, weźmie się z kolei do chłopów”. Po wybuchu zrywu dostał się do carskiej niewoli. Według niektórych źródeł początkowo skazano go na śmierć, później karę zamieniono na konfiskatę dóbr i zesłanie. Spędził je w Irkucku. Jak enigmatycznie ujęła prasa w jego nekrologu: „ W sześćdziesiątym dziesiątku lat ubiegłego stulecia nazwisko jego nieraz figurowało w spisach gorących zapalonych marzycieli, za co też wraz z innymi znalazł się na Syberyi”. Po powrocie osiadł we Lwowie. Właśnie tam na początku lat osiemdziesiątych uczestniczył jako świadek w głośnej, opisywanej przez prasę sprawie sądowej o zniesławienie Ludwika Żychlińskiego. Ludwik Zielonka, inny zesłaniec, opisał w czasopiśmie rzekomą współpracę dowódcy konnego hufca „Dzieci Warszawy” z władzami carskimi. Epstein – jak donosiły dzienniki – zarzuty potwierdził: „Ze łzami w oczach niemal opowiada o smutnem zachowaniu się Żychlińskiego na Sybirze i przytacza fakty, od których wszystkim obecnym na sali aż mdło się robi i serce się ściska”. We Lwowie Epstein zajmował się przede wszystkim działalnością literacką. Pisał wiersze i dramaty historyczne, prowadził też znany salon literacki. Korespondował m.in. z Józefem Ignacym Kraszewskim i Sewerynem Goszczyńskim. Zmarł w wieku 71 lat.

Zobacz także

03 VIII 1864

Bez wątpienia nominacja Jan Kurzyny na wszechmocnego pełnomocnika Rządu Narodowego poza granicami Królestwa Polskiego, była niezwykle kontrowersyjna. Bronisław Brzeziński, ostatni…

02 VIII 1864

Władze carskie wyrok śmierci uzasadniały, „sianiem postrachu w powiatach radzyńskim i łukowskim”. Leon Kot i jego złożony z 18 powstańców…

01 VIII 1864

To był przysłowiowy łabędzi śpiew powstania na Litwie. „Stan obecny Litwy jest okropny. Moskwa nie wybiera dróg, ażeby dojść do…