Żandarmi na szubienicy. Egzekucja trzech powstańców w Suwałkach

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
2 XII 1863

„Po długiej obronie, gdy już zabrakło naboi, ujęty został wraz z towarzyszem Piotrowskim […]. Reszta towarzyszy, w liczbie 8, zdołała przedrzeć się do Prus” – pisał Stanisław Zieliński w Bitwach i potyczkach 1863–1864 o Stanisławie Jaskołdzie i Karolu Piotrowskim. 22-letni Jaskołd stał na czele oddziału żandarmerii, o dwa lata młodszy Karol Piotrowski, jego cioteczny brat, był żołnierzem w oddziale. Obaj zostali skazani na śmierć za „bytność w liczbie konnych strzelców powstańczych, których obowiązkiem było bezwarunkowe wykonanie rozkazów wydawanych przez Komitet Rewolucyjny, przymusowe wymaganie na folwarku Sosnowy Grunt, pod groźbą śmierci, dla siebie i innych powstańców, wyżywienia; podpiłowywanie słupów telegraficznych i odebranie przysięgi Rządowi Rewolucyjnemu” – można przeczytać w wyroku. Na miejsce kaźni zostali doprowadzeni ok. 11. „Ze związanymi w tył rękoma jechali z księdzem na śmiertelnym wozie młodzieńcy, od czasu do czasu kłaniali się łkającemu ludowi, na ich twarzach był spokój, w ich oczach była wiara w niezwalczoność idei, za którą mieli umrzeć” – literacko opisywał ostatnie chwile skazańców „Głos Wolny”, emigracyjne pismo wydawane w Londynie. Obaj do końca mieli zachować spokój. Piotrowski już spod szafotu zwrócił się do tłumu: „Bracia!, jeślim któremu z was zawiódł w czymkolwiek w życiu, przebaczcie mi! Lud odpowiedział na to łzami i jękiem” – informowała gazeta. Ponoć przy pierwszej próbie egzekucji zerwał się sznur. Rosjanie musieli rozpędzać oburzony tłum nahajkami. Jaskołd natomiast miał dostać propozycję darowania kary w zamian za współpracę, ale odmówił. Tego samego dnia w Suwałkach powieszono jeszcze jednego powstańca – Józefa Chonestę, także skazanego „za należenie do tak zwanych polskich żandarmów wieszacieli, wykonywanie wyznaczonych dla włościan kar i strzelanie do włościanina wsi Olonowa Buda [Osińska Buda], Jakuba Przekopa z zamiarem zabicia”. Nie jest pewne, czy należał do oddziału Jaskołda. Majątki całej trójki zostały skonfiskowane.

Zobacz także

25 VII 1864

Można to nazwać sporem wśród elit. Powodem był stosunek do upadającego powstania. „Należy zapytać, co jest dla sprawy korzystniejsze: czy…

23 VII 1864

Jan Mincel ślub wziął praktycznie na łożu śmierci. Zapewne głównie ze względu na syna Zygmunta Jana, „którego w przedślubnym pożyciu…

22 VII 1864

Był synem Niemca i Francuski, wychowany został zamieszkałym niemal wyłącznie przez Niemców Rawiczu, a jednak „przylgnął do naszej narodowości. Jak…