W owym czasie niewielu doceniło wagę tego przemówienia. „Choć odrobinę wyrazić sens uroczystości w dwie godziny, tak jak pan to zrobił w dwie minuty” – pisał dzień później do Lincolna Edward Everett, prof. Harvardu. On, sam główny orator uroczystości otwarcia Narodowego Cmentarza w Gettysburgu, przemawiał aż 2,5 godziny. Nekropolię zbudowano w miejscu najkrwawszej bitwy wojny secesyjnej. W jej trakcie zginęło, zostało rannych lub zaginęło 58 tys. żołnierzy obu walczących stron. Na cmentarzu znajdowały się groby zarówno unionistów, jak i konfederatów. Wystąpienie gettysburskie, jedno z najsłynniejszych przemówień Lincolna, było krótkie. Prezydent powiedział nieco ponad 200 słów. „77 lat temu nasi ojcowie stworzyli na tym kontynencie nowy naród, poczęty w wolności i oddany wierze, że wszyscy ludzie zostali stworzeni równymi. Teraz toczymy wielką wojnę domową, która sprawdza, czy ten naród bądź jakikolwiek naród tak poczęty i oddany takiej wierze, może się długo ostać” – mówił prezydent. Zakończył przemówienie wezwaniem, „abyśmy byli zdecydowani, że ci, którzy zginęli, nie zginęli na próżno – że naród ten z pomocą Boga przeżyje nowe narodziny wolności – i że rządy ludu, przez lud i dla ludu nie znikną z oblicza ziemi”. Jego mowę przyjętą gromkimi oklaskami, bardziej jednak oficjalnymi. Zapewne zaważyło na tym zbyt ogólne podejście do sprawy. Sekretarz Lincolna pisał później, że przemówieniu prezydent wezwał „cały naród do podjęcia na nowo idei równości, do wspólnej walki w obronie tej idei, walki o ocalenie – dla dobra całej ludzkości – amerykańskiego systemu demokracji”. Warto dodać, że występując, Lincoln nie był w najlepszej formie. Cierpiał na migrenę, a z uroczystości wracał z głową obwiniętą w mokry ręcznik. Do dziś to jedno z najsłynniejszych przemówień w amerykańskiej historii.
