Upadły na duchu czy pozbawiony wpływu? Dymisja Edmunda Calliera

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Łukasz Starowieyski
5 VIII 1863

Jeden z członków Rządu Narodowego lakonicznie skwitował dymisję jednego z najważniejszych i najenergiczniejszych dowódców powstańczych: „Zmęczony i upadły na duchu napisał do Rządu ostatni raport i prosił o uwolnienie. Rząd Narodowy zadosyć uczynił temu i d. 5 sierpnia uwolnił go zupełnie od służby w wojsku polskiem” – napisał w pamiętnikach Józef Janowski. Edmund Callier, po ojcu potomek francuskich hugenotów, był doświadczonym wojskowym – do pruskiej armii zgłosił się, gdy miał ledwie piętnaście lat. Sześć lat później wyjechał do Francji i wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. Walczył w wojnie krymskiej, brał udział w tłumieniu powstania w Algierii. Służył też pod Garibaldim we Włoszech. Do powstania przystąpił na początku marca. Został poważnie ranny w bitwie pod Olszakiem, ale po wyleczeniu wrócił do walki. W lecie, po nominacji na pułkownika, został naczelnikiem wojskowym województwa mazowieckiego. „Callier zorganizował oddział konnicy jako straż przyboczną, z którą postanowił przenosić się z jednego oddziału do drugiego i utrzymywać ciągły ruch w województwie. W tych ciągłych marszach ogłaszał władzę Rządu Narodowego, zrywał orły moskiewskie, wszędzie go było pełno” – pisał rosyjski dziennikarz i historyk powstania Nikołaj Berg. Co było powodem jego dymisji? Sam Callier uważał, że w jego kompetencje wchodzili członkowie Rządu Narodowego. „Jeżeli więc komisarze, sekretarze a może i każdy z członków Rządu Narodowego ma prawo dysponowania ruchami oddziałów, to ja, będąc zbytecznym, przy takim stanie rzeczy ani chwili na mojem stanowisku pozostać nie mogę” – pisał w podaniu. Rząd początkowo miał być przeciwny. „Wy, opuszczając służbę Narodową w najważniejszej prawie chwili, bo w czasie, kiedy się rozstrzyga kwestya, czy możemy lub nie przetrzymać zimę w zapasach z nieprzyjacielem, narażacie imię swoje na większą jeszcze niesławę, jak ci, których od ucieczki w boju wstrzymać nie możecie”. Dymisji jednak udzielił. „Żądałem uwolnienia wyłącznie od stanowiska dotąd zajmowanego, a nie w ogóle od służby w sprawie narodowej [...] Rząd Narodowy nadesłał mi podwójną dymisyą, podczas gdy pragnąłem być uwolnionym od odpowiedzialności, jaka według mego pojmowania, na mnie jako na naczelniku wojewódzkim, ciążyła” – pisał Callier, który wyjechał następnie do Paryża. Na początku 1864 roku próbował wrócić do powstania, ale został aresztowany przez władze pruskie.

Zobacz także

15 IX 1863

Już drugi raz Małogoszcz była terenem powstańczej bitwy. Pierwsze starcie, do którego doszło w lutym, było jednym z największych w…

14 IX 1863

„Dekretem z dnia 14 września generał Taczanowski za nieposłuszeństwo, zmarnowanie i samowolne opuszczenie oddziału i kraju, został zawieszony w urzędowaniu…

13 IX 1863

„Co za widok! Co za wymowny odzew przeciw ciemiężcom! Co za pociecha, co za chwała dla (męczonych) ofiar! Rzym! Wszak…