Pożegnania i wyjazdy. Ostatni dzień przed powstaniem

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
21 I 1863

Od początku było pewne, że Ludwik Mierosławski nie obejmie władzy dyktatorskiej w dniu rozpoczęcia powstania. Generał przebywał w Paryżu, a dopiero dzień przed wybuchem zrywu Komitet Centralny wysłał do niego swojego wysłannika. Nie było nawet pewne, czy Mierosławski przyjmie urząd. Do stolicy Francji został wysłany Władysław Janowski, brat Józefa, członka komitetu. To on dwa dni wcześniej wystąpił z propozycją dyktatury dla generała. „Ponieważ Janowski nie był nigdy poza granicami kraju, nie władał także dobrze ani francuskim, ani niemieckim językiem, przeto za pośrednictwem Oskara Awejde uproszono niejakiego Stanisława Krzemińskiego, młodego literata [...] znającego przytem dobrze Paryż i samego generała, którego nawet uważano za zwolennika generała, żeby towarzyszył Janowskiemu”. Wcześniej bracia Janowscy poszli się pożegnać z matką. „Dzieci moje, rzekła, przeczuwałam od dawna, że będziemy musieli się rozstać, że wy będziecie musieli pójść za głosem obowiązku i sumienia, tam, gdzie was Ojczyzna powoła. Z rodzinnych pamiątek, ślubnych pierścionków dziadków waszych, kazałam zrobić krzyżyki, które niech was strzegą i wspomagają”. Trudniejszą przeprawę Józef miał z żoną. „Przedstawiałem umyślnie to niebezpieczeństwo w barwach jaskrawszych, niż sam je sobie wyobrażałem, bo znając doskonale żonę moją, przeczuwałem, że będzie chciała jechać ze mną [...]. »Mój drogi Józefie, ja tu bez ciebie nie wytrzymam, nie będę miała chwili spokojnej, jeżeli nie weźmiesz mnie ze sobą, ja i tak za tobą pojadę, bo tak mi każe sumienie, tak mi każe przysięga«. Do późnej nocy przeciągnęła się ta rozprawa, musiałem uledz”. Władysław Janowski wrócił do Polski razem z Mierosławskim 17 lutego. Zginął dwa dni później w pierwszej bitwie stoczonej przez dyktatora. Józef z krótkim przerwami pozostawał we władzach powstania aż do aresztowania Romualda Traugutta w kwietniu 1864 roku. Napisany przez niego pamiętnik jest jednym z najważniejszych źródeł związanych z Powstaniem Styczniowym.

Zobacz także

21 IV 1864

Obok Karola Marksa i Emila Durkheima – Weber powszechnie uważany jest za ojca współczesnej socjologii. Urodził się w Erfurcie, w…

20 IV 1864

Po aresztowaniu Romualda Traugutta Rząd Narodowy praktycznie upadł. Praktycznie, ale nie formalnie. „Obywatel, któremu złożono resztki władzy, a raczej obowiązków,…

19 IV 1864

Po kolejnych przegranych przez oddziały powstańcze bitwach rosyjska pętla zaciskała się coraz mocniej wokół dowódcy II korpusu krakowskiego. Gen. Hauke…