Powiadali: chabro szeł. Egzekucja dowódcy Bolesława Kołyszki

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
9 VI 1863

„Żołnierze sami dziwili się, prowadząc Kołyszkę. Z jakiem to męstwem szedł na plac śmierci. Powiadali chabro szeł (szedł dzielnie, odważnie)” – pisała w liście Polka z Wilna do znajomego powstańca. Bolesław Kołyszko był czwartą osobą, na której wykonano wyrok śmierci w Wilnie po przybyciu do miasta nowego generał-gubernatora Nikołaja „Wieszatiela” Murawjowa. Wcześniej rozstrzelani zostali dwaj księża i ziemianin. Kołyszko miał 25 lat, przed powstaniem studiował w Moskwie, później szkolił się w polskiej szkole wojskowej w Cuneo we Włoszech. W marcu zorganizował oddział na Żmudzi, a po pewnym czasie dołączył ze swoimi ludźmi do partii naczelnika wojennego tego terenu Zygmunta Sierakowskiego. Na początku maja obaj, ranni w bitwie, dostali się do niewoli. Według dokumentów sądowych przytaczanych przez Wacława Studnickiego w książce pt. Rok 1863. Wyroki śmierci w czasie procesu zachowywał się godnie. „Na pytanie sądu, co miał powiedzieć na swoje usprawiedliwienie, rzekł: »we wszystkich swoich postępkach i czynach miałem zawsze na celu dobro mojej Ojczyzny i szedłem drogą, która wszystkim i mnie wydawała się dostępną, a by dojść do tego. Kochając własną Ojczyznę, ja szanowałem przytem i inne narodowości i dlatego przeciwko całości i korzyści państwa Rosyjskiego ja nigdy nie działałem. I na tem kończę«”. Kołyszce zarzucono „zrabowanie urzędów gminnych, zagrabienie sum publicznych i powieszenie kilku osób”. Sad wydał wyrok śmierci 24 maja. Murawiew konfirmował go z dopiskiem „Zgadzam się, ale zamiast rozstrzelania powiesić na jednym z placów w mieście Wilnie”. Kołyszko nie okazał strachu także na miejscu kaźni. „Kiedy kazali zdjąć konfederatkę w czasie czytania dekretu, odpowiedział: »obejdzie się!«. Żołnierz zrzucił mu sam z głowy. Wówczas podjął ją, a zarazem schwycił garść błota i bluznął w oczy stojącym oficerom; poczem znowu włożył na głowę” – pisała w cytowanym liście anonimowo Polka obecna podczas egzekucji.

Zobacz także

21 IX 1863

Wielu Amerykanów mówi o niej rzeka śmierci. Zapewne niesłusznie, choć o znaczenie słowa chickamauga spory trwają do dziś. Ma ono…

20 IX 1863

„Rozmyślne spiskowanie przeciw sprawie publicznej” – napisał Ludwik Mierosławski w odpowiedzi na złożoną mu niemal miesiąc wcześniej propozycji. Rząd Narodowy…

18 IX 1863

To była naprawdę śmiała akcja. „Celem ukarania straży pogranicznej powiatu biebrzańskiego, nieustannie napastującej ludność okoliczną, major Brandt, który z polecenia…