Pisali o nim poeci, kochali żołnierze. Pogrzeb Marcina Borelowskiego „Lelewela”

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
9 IX 1863

„Pragnął śmierci, byleby ona kraj zbawiła – świadectwem jest toast, który wniósł na pożegnaniu, ruszając do boju. Staropolskim obyczajem, przyszli do niego z kieliszkiem przyjaciele i zawołali: Niech żyje Lelewel! – Lelewel niech zginie, zawołał on wtedy – tylko Ojczyzna niepodległa niech żyje!” – pisał w wydanej jeszcze w 1863 roku pierwszej biografii „Lelewela” Jan Kanty Turski.

Borelowski to jeden z najsłynniejszych powstańczych dowódców, choć nie był z wykształcenia wojskowym. Pracował jako mistrz studniarski. „Niestrudzony i szybki w ruchach, choć mniej fortunny w boju” – podsumowywał prof. Stefan Kieniewicz. Współczesny biograf „Lelewela” Krzysztof Dunin-Wąsowicz dodawał: „działalność wojskowa Borelowskiego to wyraźny przykład samorodnego tworzenia się dowódców ludowych, koniecznych w warunkach walki partyzanckiej. Ponosił często porażki. Nie wszystkie bitwy były dobrze strategicznie rozegrane, ale przecież właśnie jego oddział utrzymał się na Podlasiu i w Lubelskiem najdłużej, mimo wielkiej przewagi wroga. Szereg bitew rozstrzygnął na swoją korzyść. Sukcesy swoje zawdzięczał w dużym stopniu swoim cechom osobistym. W jego oddziale panował prawdziwie demokratyczny duch”. Zginął w czasie swojej czwartej kampanii podczas bitwy pod Batożem. „Zwłoki Lelewela ze wszystkiego odarte, w trumnie z 4 desek zbitej, pochowane zostały w kilka dni później skromnie – jak skromnem i prostem było cale jego życie, na cmentarzu batorskim” – opisywał Turski. Wokół jego postaci niezwykle szybko narosła legenda o demokratycznym dowódcy powstania. Już w lutym 1864 roku w powiecie lubaczowskim uformował się oddział konny pod nazwą „Dzieci Lelewela”. Jego postać zainspirowała wielu poetów. Pisali o nim wiersze Władysław Ludwik Anczyc, Teofil Lenartowicz, Aureli Urbański czy Maria Konopnicka. Pojawił się też m.in. w dramacie Juliusza Germana „Mściciel”. Zginał w wieku 33 lat.

Zobacz także

21 IX 1863

Wielu Amerykanów mówi o niej rzeka śmierci. Zapewne niesłusznie, choć o znaczenie słowa chickamauga spory trwają do dziś. Ma ono…

20 IX 1863

„Rozmyślne spiskowanie przeciw sprawie publicznej” – napisał Ludwik Mierosławski w odpowiedzi na złożoną mu niemal miesiąc wcześniej propozycji. Rząd Narodowy…

18 IX 1863

To była naprawdę śmiała akcja. „Celem ukarania straży pogranicznej powiatu biebrzańskiego, nieustannie napastującej ludność okoliczną, major Brandt, który z polecenia…