„Nie ma Pana i chłopa są obywatele”. Odezwa gen. Józefa Hauke Bosaka

Podziel się w social media!

Tekst na licencji CC-BY.
Tekst na licencji CC-BY.
Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
16 I 1864

Nie tylko organizował gen. Józef Hauke Bosak wojsko powstańcze. Choć sam pochodził z arystokratycznej rodziny (był nawet powinowatym cara!), starał się też jak mógł rozszerzyć bazę społeczną zrywu. W tym przede wszystkim dotrzeć do chłopów. „Nie ma więc nazwy Pana i Chłopa. Jedyna nazwa dla wszystkich Obywatele – a chociaż jeden więcej, a drugi mniej zamożny, to jednak wszyscy bez wyjątku jesteśmy obywatelami kraju. Lecz ażebyś i ty Ludu temu nazwisku godnie odpowiedział, darował Ci Rząd Narodowy, w imieniu całego narodu ziemię, ojcowiznę Twoją, która Cię karmi, i uwolnił Cię na wieki od wszelkich danin i czynszów” – pisał w odezwie. Tydzień później rozkazał swoim oficerów zwracać się do podkomendnych per „obywatel”. Jak twierdził „za zniesieniem nazwy szlachcica, chłopa i mieszczanina zamkną się nareszcie bolesne wspomnienia, które się do tych nazwisk przywiązuje”. Potrafił też ostro wypowiedzieć się przeciw ziemiaństwu – jak w piśmie z 1 lutego. „ukryli się pod opiekę Moskwy, bliżej miast, w samych miastach lub opuścili kraj – tych nie możemy dosięgnąć … oni są zarażeni i nie do wyleczenia - że jest to gangrena naszego ciała - że to trzeba wyrżnąć (!!). Na dowód mych słów dostatecznem będzie nawet – obecne niektóre fakta. Czyż uwierzycie, że niektórzy z nikczemnych już prawie w ostatnich miesiącach powstania – pobrali czynsze!” Szlachtę krytykował też za kapitulancką postawę, „wszelkie kontrybucje z pośpiechem wypłacają, a adresy do Moskwy prawie sami redagują”. Jego wysiłki przynosiły pewien efekt. W województwach lubelskim i sandomierskim, w którym operowały jego oddziały, powstanie miało szerokie poparcie w masach. Ostatecznie jednak kres całemu powstaniu przyniosły nie tylko zwycięstwa rosyjskich żołnierzy i rozbijanie kolejnych powstańczych oddziałów, ale przede wszystkim ogłoszona przez cara 2 marca ustawa uwłaszczeniowa nadająca chłopom z Królestwa ziemię na własność.

Zobacz także

24 XI 1864

Był jedną z najbardziej charakterystycznych postaci w barwnym świecie malarzy impresjonistów i postimpresjonistów W przeciwieństwie do większości z nich pochodził…

22 XI 1864

Dla Warszawiaków to musiało być niezwykłe ważne wydarzenie. Dla carskich władz niezwykła okazja propagandowa. „Utworzenie stałej i zapewnionej komunikacji z…

21 XI 1864

Na tę uroczystość Pan młody osobiście zaprojektował suknie dla swojej narzeczonej. „Był to rodzaj kontusza z rozciętymi na wyloty rękawami,…