Manifest i długi język. Pierwszy dokument Rządu Narodowego

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
20 I 1863

Nawet w tych najbardziej gorących dniach, gdy wiele zależało od zachowania absolutnej dyskrecji, nie wszyscy potrafili utrzymać język za zębami. „Drukowaniem manifestu i dekretów uwłaszczenia zajmował się ks. Mikoszewski pod zaleceniem jak największej ostrożności i bezwzględnej tajemnicy – relacjonował członek KCN Józef Janowski. – Ks. Mikoszewski jednak, pod wielkim sekretem, zwierzył się ze swej misyi jednej ze swoich zaufanych dewotek, których żadnemu księdzu nie brakuje. Szczęściem, że owa dewotka była względnie umiarkowaną w gadatliwości, bo wiadomość obeszła tylko małe kółko i doszła do jednego z nas z powrotem. Nierozwaga była nie do darowania: ostre wymówki spadły na głowę księdza, nawet z groźbą wyrzucenia z Komitetu. Że nie pociągnęło to za sobą odkrycia, zawdzięczać należało tylko krótkiemu czasowi, w którym druk musiał być skończonym”. Tekst manifestu, który miał zostać ogłoszony wraz z wybuchem powstania, uchwalono 17 stycznia. „Projekt manifestu, z drobiazgową prawie troskliwością przestudyowany i w ostatniej redakcyi, jednomyślnie został przyjęty”. „Najpierwszy i najważniejszy dokument, przez Komitet Centralny jako tymczasowy Rząd Narodowy” – jak określał go Janowski – najprawdopodobniej ułożyła Maria Ilnicka, poetka i pisarka, siostra członka komitetu Jana Majkowskiego. „Nikczemny rząd najezdniczy rozwścieklony oporem męczonej przezeń ofiary, postanowił jej zadać cios stanowczy – porwać kilkadziesiąt tysięcy najdzielniejszych, najgorliwszych jej obrońców, oblec w nienawistny mundur moskiewski i pognać tysiące mil na wieczną nędzę i zatracenie. Polska nie chce, nie może poddać się bezopornie temu sromotnemu gwałtowi, pod karą hańby przed potomnością powinna stawić energiczny opór. [...] Po straszliwej hańbie niewoli, po niepojętych męczarniach ucisku, Centralny Narodowy Komitet, obecnie jedyny legalny Rząd Twój Narodowy, wzywa Cię na pole walki już ostatniej, na pole chwały i zwycięztwa”. Dwa inne wydrukowane dokumenty zapowiadały uwłaszczenie chłopów. Wszystkie trzy ogłoszono w dniu rozpoczęcia powstania 22 stycznia.

Zobacz także

29 VIII 1864

Wyrok na 21-letnim Antonim Muchowskim był lakoniczny. „Jakiego jest stanu nie wiadomo, pewnem jest tylko, że uczęszczał do gimnazjum. W…

28 VIII 1864

Podejrzenie padło na polskich zesłańców. „Obywatele Barnaułu, rozdrażnieni częstymi przypadkami oczywistych podpaleń, podejrzewali o umyślne ich wzniecanie zamieszkujących tam przestępców…

4 IX 1864

Udział Jastrzębskiego w powstaniu nie mógł zacząć się bardziej dramatycznie. Tuż przed pierwszym wymarszem z Horych-Horek w guberni mińskiej, nierozważnie…