Koniec „Prawdy”. Zamknięcie niezależnego czasopisma

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Łukasz Starowieyski
27 VII 1863

„Zmniejszyła się jeszcze bardziej potrzeba pism prywatnych, które w programie swoim nie postawiły sobie pracy w pewnym szczególnym kierunku, lecz rozwój ogólnych zasad powstania” – enigmatycznie napisali dziennikarze „Prawdy” w ostatnim numerze gazety, tłumacząc powody jej zamknięcia. Pierwszy numer pisma – wydawanego mniej więcej raz w tygodniu - pojawił się w połowie kwietnia. „Prawda” od początku była pismem niezależnym, choć w pierwszym okresie autoryzował ją Tymczasowy Rząd Narodowy, a później tzw. rząd czerwonych prawników. W tym okresie była najważniejszą gazetą konspiracyjną. Ciemne chmury pojawiły się po objęciu władzy przez rząd Karola Majewskiego. Przyczyną konfliktu było to, że „Prawda” wyrażała opinie niezgodne z linią powstańczych władz. W czerwcu w piśmie opublikowano trzy artykuły pod tytułem Powstanie Polskie i dyplomacja, w których pisano m.in. o tym, że Austria systematycznie szkodzi powstaniu, poddawano ostrej krytyce Napoleona, a także uderzano w Białych. Gwoździem do trumny gazety okazał się ostatni tekst z serii. Paradoksalnie był on zgodny z opinią rządu, choć starannie ukrywaną z powodów politycznych. „W stanie, w jakim się znajdujemy obecnie, zrzec się zupełnie interwencji i pomocy choćby najsłabszej nie możemy” – pisał autor i dodawał, że jeśli mocarstwa narzucą nam zawieszenie broni, będziemy musieli się zgodzić, starając się oczywiście obwarować tę zgodę wszelkimi zastrzeżeniami. „Nowy odcinek artykułu [...] miał świadczyć o pogodzeniu się redakcji ze wskazaniami czynników miarodajnych. Otóż właśnie przeciw temu artykułowi zerwała się burza” – pisał prof. Stefan Kieniewicz. Po Warszawie krążyła plotka, że tekst zainspirował rząd, który „wykazując niemożność walki pragnie ją zakończyć”. W związku z tym gabinet Majewskiego postanowił zadbać, by jego działań nie krytykowano – uznano to za szkodliwe dla sprawy –i wydał ostrzeżenie, z nakazem, by „Prawda” je opublikowała. Gazeta to uczyniła, choć, jak napisano, „niechętnie i z przykrością”. 27 lipca redakcja postanowiła zakończyć działalność. „Drugie podobne pismo o niezależnej tendencji już się w Warszawie nie pokazało” – konkluduje prof. Stefan Kieniewicz w monografii powstania styczniowego.

Zobacz także

03 VIII 1864

Bez wątpienia nominacja Jan Kurzyny na wszechmocnego pełnomocnika Rządu Narodowego poza granicami Królestwa Polskiego, była niezwykle kontrowersyjna. Bronisław Brzeziński, ostatni…

02 VIII 1864

Władze carskie wyrok śmierci uzasadniały, „sianiem postrachu w powiatach radzyńskim i łukowskim”. Leon Kot i jego złożony z 18 powstańców…

01 VIII 1864

To był przysłowiowy łabędzi śpiew powstania na Litwie. „Stan obecny Litwy jest okropny. Moskwa nie wybiera dróg, ażeby dojść do…