Gra w pieczęcie. Upadek Tymczasowego Rządu Narodowego

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
23 V 1863

„Usunięcie rządu okazało się dziecinnie łatwe” – pisał prof. Stefan Kieniewicz o majowym przewrocie we władzach powstańczych. Wrzenie wśród Czerwonych trwało od kwietnia, gdy Biali weszli do rządu, w praktyce przejmując w nim władze. Kolejne decyzje budziły opór i protesty warszawskich konspiratorów. Gabinet potępiano za mianowanie księcia Czartoryskiego pełnomocnikiem zagranicznym, przypisywano mu winę za śmierć Stefana Bobrowskiego i Zygmunta Padlewskiego. „Krążyły więc tysiące najpotworniejszych i najgłupszych plotek, np. ta, że Kronenberg bywa na posiedzeniach rządu narodowego, a potem składa o wszystkim raport… Wielopolskiemu” – pisał o nastrojach w Warszawie prof. Kieniewicz. Opór wobec politykom stojącym na czele powstania rósł przede wszystkim w niezwykle silnej warszawskiej Organizacji Miejskiej. Spisek przeciw powstańczym władzom dojrzewał już od pewnego czasu, ale „przebieg wypadków wskazuje, że zamach nastąpił raptownie, bez uzgodnienia nowego rządu i jego programu”. Poza skrajnymi czerwonymi konspiratorami wzięli w nim udział intendent Włodzimierz Lempke, jeden z organizatorów straży miejskiej ochraniającej rząd – o ironio – przed zamachami. Drugą z najważniejszych osób był prawnik Jan Wernicki, do którego obowiązków należało wysyłanie tajnej prasy i innych druków. Wszystkie dokumenty należało opatrywać pieczęcią Rządu Narodowego, ta „zaś w ówczesnym układzie rzeczy byłą czymś więcej niż symbolem władzy – była niezbędnym narzędziem jej sprawowania” – pisał Kieniewicz. Przewrót polegał na przejęciu pieczęci. Następnego dnia członkowie obalonego rządu zastanawiali się nad wyrobieniem nowych i wypowiedzeniem walki zamachowcom, jednak ostatecznie dla dobra zrywu postanowili pogodzić się z sytuacją. 25 maja dostali nakaz opuszczenia Warszawy w ciągu doby pod karą śmierci. Większość odmówiła, oświadczając, że zdadzą władzę, gdy poznają skład i program nowego rządu. Ostatecznie dwóch członków starego gabinetu – Oskar Awejde i Józef Janowski – weszło do nowego rządu. Ten upadł już w pierwszej połowie czerwca.

Zobacz także

19 IV 1864

Po kolejnych przegranych przez oddziały powstańcze bitwach rosyjska pętla zaciskała się coraz mocniej wokół dowódcy II korpusu krakowskiego. Gen. Hauke…

18 IV 1864

Atak wojsk pruskich rozpoczął się o 2 w nocy. Dwie godziny później Prusacy rozpoczęli bombardowanie duńskich umocnionych pozycji. O 10…

17 IV 1864

„Czy organizację na Litwie rozwiązać, czy podtrzymać nadal takową?” - dramatycznie pytał „Rawicz” znany tylko pod pseudonimem członek litewskich władz…