„Gawędy” na cenzurowym. Murawiew walczy z książkami

Podziel się w social media!

Tekst na licencji CC-BY.
Tekst na licencji CC-BY.
Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
4 VII 1864

Różnych metod używał Michaił Murawiew, zwalczając objawy polskości na Litwie. Jednym z nich było ograniczanie dostępu do książek. Dzieła uznane przez generał-gubernatora za agitacyjne specjalnym dekretami wycofywane były z obiegu. Według Walerego Przyborowskiego, historyka i powstańca, to rozwiązanie „Wieszatiel” wprowadził w lipcu. Pierwszy cyrkularz wydany został 4 lipca. Dotyczył „Gawęd warsztatowych dla rzemieślników i robotników polskich” wydanych w 1862 r. Za pierwszym rozkazem poszły następne. „Między innemi książkami polskiemi, dość licznie rozproszonemi po Litwie – pisał Przyborowski w „Ostatnich chwilach powstania styczniowego” - znajdowała się maleńka, nie wielkiej zresztą wartości broszurka ludowa p. t.„Opowiadania o pańszczyźnie", wydana w Warszawie w r. 1862 z pozwolenia cenzury rządowej. Książki tej nikt już nie czytał, bo mówiła wobec spełnionego faktu o projektach niestety! spóźnionych. (...) Murawiew przez osobny cyrkularz do gubernatorów nakazał ją wycofać z obiegu. (…)  Trzecią dziełko religijne bez żadnego znaczenia politycznego i bez wartości literackiej p. t. ‘Zamiar dziennika wiary’ (...). Czwartą na koniec ‘Historya kościoła świętego katolickiego”.  W październiku natomiast zakazano sprzedaży polskich kalendarzy. „Natomiast Murawiew kazał obserwatoryum astronomicznemu w Wilnie wydać t. z. „Zapadno - russkij Miesiacosłow, którego oczywiście lud ruski i litewski nie kupował bo czytać nie umiał po rosyjsku, inteligencya zaś polska nie chciała i nie mogła kupować” – dodaje Przyborowski. Murawiew walczył też z polskim czytelnictwem. Już w 1863 r. wprowadził cenzurę rewizyjną – nakazał przeglądać książki będące już w księgarniach i cenzurować je na nowo. Policja mogła zarekwirować każdy wolumin, na którym nie było pieczęci. W styczniu zakazano chłopom posiadania polskich książek. Murawiew nakazał też zamknięcie polskich bibliotek, które jego zdaniem miały głównie na celu „rozpowszechnianie w kraju polskich wpływów i stłumienie tutaj narodowości rosyjskiej i, że w tym celu wiele bibljotek założone zostały już w czasie przygotowań w kraju do powstania”.

Zobacz także

6 XII 1864

To była brawurowa ucieczka. „Otóż pewnego dnia jedna ze służących przyniosła w koszyku pod talerzami ubranie kobiece, w które się…

6 XII 1864

Swego czasu popularny, dziś niemal zapomniany, był na pewno Ludwik Potocki świadkiem bogatej w wydarzenia epoki. Część ze swoich wspomnień…

6 XII 1864

Dla wielu polskich byłych powstańców miało to być „nowe otwarcie”, dla władz austriackich pozbycie się „kłopotu”. W pierwszych miesiącach 1864…