Dogasający zryw na Mazowszu. Starcie pod Kurdwanowem

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Łukasz Starowieyski
28 II 1863

To był już jeden z ostatnich wojennych akcentów powstania na Mazowszu. „W lutym kapitan Młochowski naczelnik woj. powiatów warszawskiego i sochaczewskiego, zorganizował oddziałki jazdy w Mazowieckiem, i niepokoił nimi moskali w obwodzie warszawskim mianowicie pod Grójcem, Lubochnią i Piaseczną, zmuszony za każdym razem do rejterady” – pisał Stanisław Zieliński w „Bitwach i potyczkach”. Apolinary (zwany też Apollem) Młochowski, Polak urodzony we Francji, był już wówczas powstańcem niezwykle doświadczonym. Należał do jednego z pierwszych oddziałów zbrojnych utworzonych w Królestwie. Już pierwszego dnia zrywu partia do której należał, miała zaatakować Płock. „W nocy z 23. na 24. Grothus, naprawiając błąd swój t. j. nie wzięcia udziału w napadzie na Płock, zebrawszy związkowych z okręgu zakroczymskiego i płockiego, wraz z Młochowskim napadli w sile 425 ludzi na 3-cią kompanię pułku morumskiego i 40 kozaków, stojących w Płońsku. Zabrawszy 43 karabiny i 2800 ładunków, zabiwszy 2 moskali a zraniwszy 14, musieli jednak cofnąć się ze stratą 4 ranionych i 3 zabitych” – notował historyk. Następnie Młochowski udał się do obozu Mariana Langiewicza, który chciał by przyłączył się do oddziału żuawów Rochebruna. „Młochowski, nie mogąc dotrzeć do Rochebruna, w 140 ochotników uderzył na straż graniczną w Dąbrowie, zranił 18, czterech wziął do niewoli, a sam, straciwszy tylko 2 ludzi, połączył się z oddziałem Czachowskiego na Św. Krzyżu” – pisał Zieliński. W maju Młochowski, po bitwie pod Nową Wsią, dostał awans oficerski. Kilka miesięcy później Rząd Narodowy mianował go naczelnikiem wojskowym powiatów warszawskiego i sochaczewskiego.

Tworzony w lutym oddział przetrwał zapewne ledwie kilka tygodni. Już 16 lutego „Formujący się oddział Młochowskiego zaskoczony został znienacka przez moskali, którzy pomordowawszy 40 uzbrojonych niedostatecznie, przyprowadzili do Warszawy kilkudziesięciu jeńców”. Cztery dni później doszło do kolejnych utarczek, a ostatnią informacją o aktywności oddziału, było starcie pod Kurdwanowem k. Sochaczewa. Tam oddział dowodzony przez adjutanta dowódcy „przechodząc przez trakt sochaczewsko - brzeski spotkał się z oddziałem kozaków, których zmusił do odwrotu, przyczem moskale stracili 13 w zabitych i rannych, Polacy 11. Atoli wzmocnieni świeżym oddziałem majora Szczebrina, moskale pognali Sokołowskiego ku Borzymówce i rozbili ostatecznie”. Młochowski przeżył powstanie i napisał krótkie wspomnienia, które do dziś pozostały w rękopisie.

Zobacz także

29 VIII 1864

Wyrok na 21-letnim Antonim Muchowskim był lakoniczny. „Jakiego jest stanu nie wiadomo, pewnem jest tylko, że uczęszczał do gimnazjum. W…

28 VIII 1864

Podejrzenie padło na polskich zesłańców. „Obywatele Barnaułu, rozdrażnieni częstymi przypadkami oczywistych podpaleń, podejrzewali o umyślne ich wzniecanie zamieszkujących tam przestępców…

4 IX 1864

Udział Jastrzębskiego w powstaniu nie mógł zacząć się bardziej dramatycznie. Tuż przed pierwszym wymarszem z Horych-Horek w guberni mińskiej, nierozważnie…