„Do braci Litwinów”. Wezwaniu rządu do powstania na Litwie

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
29 I 1863

„Wzywamy więc Litwę i Żmujdź do powstania, którego pierwszym aktem ma być natychmiastowe uwłaszczenie włościan” – tak kończyła się odezwa Rządu Narodowego „Do braci Litwinów”. O tym, że rozniecenie powstania na Litwie jest warunkiem jego powodzenia, czerwoni byli przekonani od początku. Już w pierwszych dniach zrywu Stanisław Bobrowski, szef Komitetu Wykonawczego Rządu, pisał do Zygmunta Padlewskiego, naczelnika wojennego w Płockiem: „Trzeba wprost skierować się przez Łomżyńskie lub Augustowskie na Litwę”. Odezwę w rzeczywistości wydał właśnie Bobrowski – to on pod nieobecność członków rządu, którzy cały czas jeździli po kraju i szukali miejsca, w którym można by się ujawnić, starał się  koordynować działania powstańcze. Organizował m.in. wysyłkę broni oraz lekarzy do oddziałów i szpitali polowych. „Braci Litwinów” wezwał tydzień po rozpoczęciu zrywu do walki. „Bohaterskie wystąpienie naszej popisowej młodzieży, która przedłożyła śmierć na polu bitwy nad ciężką niewolę w szeregach moskwy [tak w oryginale], stało się hasłem do powszechnego powstania w Królestwie. [...] Komitet Centralny Narodowy, ulegając konieczności, nie zawahał się ani na chwilę przed wielkim czynem i dołożył wszelkich możliwych starań, ażeby szlachetnem zerwaniem się Polski do zrzucenia z siebie jarzma zapewnić jak najlepsze skutki i powodzenie. Oczekiwania nasze nie zostały zawiedzione. Legjony wyszłe z Warszawy oraz ludność prowincyi z gołemi prawie rękami rzuciły się na wroga, a jedna wsparte pomocą Bożą, wszędzie prawie odniosły zwycięztwo. Dziś powstanie jest hasłem. Los Polski spoczywa na ostrzu kos dzielnych jej obrońców i bohaterów”. Zwycięstwo jest – zdaniem autora odezwy – niemożliwe bez przyłączenia się Litwy do powstania. „Cała Rzeczpospolita zagrzana przykładem Kongresówki winna się rzucić na wroga i nie patrzeć obojętnem okiem, z zimną rachubą na ustach, na zapasy swoich bohaterskich Braci. Węzeł całego zadania jest w Litwie, powstanie Litwy decyduje o zmartwychwstaniu Polski i śmierci wroga”. Powstanie na Litwie wybuchło 1 lutego.

Zobacz także

25 III 1863

„Dnia 25. marca o godzinie w pół do dziewiątej rano opuszczaliśmy Tamizę, wjeżdżając na pełne morze” – pisał we wspomnieniach dowódca wyprawy…

24 III 1863

Ciągła ucieczka musiała się tak skończyć. Pułkownik Walenty Lewandowski, naczelnik wojskowy Podlaskiego, próbował się odgryzać Rosjanom. „Pod karczmą Zielonką, niedaleko…

23 III 1863

Na początku marca Napoleon III zaproponował Austrii sojusz, na mocy którego Polska zostałaby odbudowana pod władzą Habsburgów. Austria nie połknęła…