Cywilna armia Milutina. Komisarze włościańscy wyjeżdżają w teren

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Łukasz Starowieyski
26 IV 1864

Uwłaszczenie chłopów w Królestwie oficjalnie weszło w życie 15 kwietnia. Pierwsza partia „komisarzy włościańskich” , którzy mieli nadzorować wprowadzenie reformy w życie wyjechała z Warszawy 11 dni później. „Wyjazdowi temu nadano uroczystą formę, chcąc tem pokazać, że kierownicy reformy chcieli akcyą całą przybrać koniecznie w charakter jakiejś misyi i posłannictwa mistycznego” – pisał w „Ostatnich chwilach powstania” historyk i powstaniec Wacław Przyborowski. Odprawę zapoczątkowała msza w cerkwi prawosławnej. „Tam odprawił nabożeństwo sam arcybiskup schizmatycki warszawski, i osobiście błogosławił po kolei wszystkich członków ‘armii cywilnej’”. O pierwszej po południu komisarzy osobiście przyjął na śniadaniu Mikołaj Milutin – współautor reformy uwłaszczeniowej zarówno w Rosji, jak i Królestwie, oraz członek Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim. „Oby Bóg dał byście mieli dość inteligencyi i stałości do zwyciężenia intryg szlacheckich i apatyi chłopskiej” – mówił im Milutin podczas pożegnania. Królestwo zostało podzielone na 14 części, w każdej z nich utworzona została Komisja – w guberni Warszawskiej i Lubelskiej były ich po cztery, w Radomskiej trzy, w Płockiej dwie, a w Augustowskiej jedna. W sumie komisarzy miało być 85. Jak pisze Przyborowski – 60 z nich przyjechało z Rosji, 25 oddelegowano z wojska. Zostali oni zaopatrzeni w plik szczegółowych instrukcji. „Jest do życzenia, brzmi paragraf ósmy, ażeby przy objeździe prywatnych majątków, Komisye nie lokowały się w domach obywatelskich, gdyż fakt ten mógłby osłabić ufność włościan do wykonawców Najwyższego Ukazu” – pisał Przyborowski. Z kolei paragraf 15 zalecał, aby w sporach między chłopami, a właścicielami gruntów, Komisja brała – jeśli to tylko możliwe – stronę włościan, „jako klasy dotąd uciemiężonej i mniej zamożnej”. Wprowadzenie reformy uwłaszczeniowej przez carat – zdaniem większości historyków – ostatecznie doprowadziło do upadku powstaniu. Przyznanie ziemi chłopom było jednym z głównych postulatów władz zrywu. Rząd Narodowy wydał dekret o uwłaszczeniu już pierwszego dnia działań zbrojnych. Dzięki temu chłopi mieli przyłączyć się do walki zbrojnej.

Zobacz także

03 VIII 1864

Bez wątpienia nominacja Jan Kurzyny na wszechmocnego pełnomocnika Rządu Narodowego poza granicami Królestwa Polskiego, była niezwykle kontrowersyjna. Bronisław Brzeziński, ostatni…

02 VIII 1864

Władze carskie wyrok śmierci uzasadniały, „sianiem postrachu w powiatach radzyńskim i łukowskim”. Leon Kot i jego złożony z 18 powstańców…

01 VIII 1864

To był przysłowiowy łabędzi śpiew powstania na Litwie. „Stan obecny Litwy jest okropny. Moskwa nie wybiera dróg, ażeby dojść do…