Bratnia walka trzech narodów. Odezwa rządu do „Braci Rusinów”

Podziel się w social media!

Tekst na licencji CC-BY.
Tekst na licencji CC-BY.
Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
5 II 1863

„Dla formy” – tak wydanie tej odezwy określił szef Komisji Wykonawczej Rządu Narodowego. Słowa były oczywiście szczytne. „DO BRACI RUSINÓW! Chorągiew powstania zatkniętą została na ziemi Polskiej! Walka o niepodległość i wolność Polski, Litwy i Rusi, już rozpoczęta przez Młodzież Warszawską, opierającą się gwałtom moskiewskiej branki. Pod znaki narodowe spieszą zewsząd gromady ludu, a bronią z rąk wroga wydartą i kosami rolników niejeden już cios zadany wrogom. Powstanie szerzy się i wzmacnia, bo hasłem jego jest wolność i szczęście narodu, a pierwszym jego czynem było wymierzenie sprawiedliwości licznej klassie włościan. [...] Bracia Rusini! Ziemia wasza od tylu wieków dzieląca z resztą Rzeczypospolitej wspólne szczęście i niedole i dzisiaj rozbrzmieć powinna okrzykiem wolności! Na ziemi waszej, na waszych niwach krew rozlana, przyniesie zwycięstwo powstaniu! Pod kurhanami waszych stepów, carskie wojska najdą dla siebie mogiłę, a kosy Wasze i Litewskie, złączone z kosami Polskiemi, wywalczą niepodległość i wolność Polsce, Litwie i Rusi. Do tej walki, Rusini, wzywamy was!”. Odezwa ukazała się ledwie kilka dni po podobnej do „Braci Litwinów”. Stefanowi Bobrowskiemu zależało bowiem właśnie na zachowaniu formy „bratniej walki” trzech narodów Polaków, Litwinów i Rusinów. W Kijowie, co prawda, działał Prowincjonalny Komitet na Rusi, który przygotowywał się do powstania, ale dopiero w lutym. I ten termin wydawał się nierealny. Bobrowski wysłał tam agenta domagającego się rozpoczęcia w marcu. Miejscowi działacze prosili o przesunięcie terminu na kwiecień. Wielkim problemem były wpadki. W styczniu policja rozbiła grupę ukraińskich spiskowców w Odessie, w kwietniu w Kijowie, wcześniej, w lutym, odkryto tam drukarnię, w marcu zdekonspirowana została organizacja Czerwonych w powiecie skwirskim. Do tego przygotowania sabotowała cześć środowiska Białych. Ostatecznie termin rozpoczęcia powstania został ustalony na maj.

Zobacz także

6 XII 1864

To była brawurowa ucieczka. „Otóż pewnego dnia jedna ze służących przyniosła w koszyku pod talerzami ubranie kobiece, w które się…

6 XII 1864

Swego czasu popularny, dziś niemal zapomniany, był na pewno Ludwik Potocki świadkiem bogatej w wydarzenia epoki. Część ze swoich wspomnień…

6 XII 1864

Dla wielu polskich byłych powstańców miało to być „nowe otwarcie”, dla władz austriackich pozbycie się „kłopotu”. W pierwszych miesiącach 1864…