Bratnia walka trzech narodów. Odezwa rządu do „Braci Rusinów”

Podziel się w social media!

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: Łukasz Starowieyski
5 II 1863

„Dla formy” – tak wydanie tej odezwy określił szef Komisji Wykonawczej Rządu Narodowego. Słowa były oczywiście szczytne. „DO BRACI RUSINÓW! Chorągiew powstania zatkniętą została na ziemi Polskiej! Walka o niepodległość i wolność Polski, Litwy i Rusi, już rozpoczęta przez Młodzież Warszawską, opierającą się gwałtom moskiewskiej branki. Pod znaki narodowe spieszą zewsząd gromady ludu, a bronią z rąk wroga wydartą i kosami rolników niejeden już cios zadany wrogom. Powstanie szerzy się i wzmacnia, bo hasłem jego jest wolność i szczęście narodu, a pierwszym jego czynem było wymierzenie sprawiedliwości licznej klassie włościan. [...] Bracia Rusini! Ziemia wasza od tylu wieków dzieląca z resztą Rzeczypospolitej wspólne szczęście i niedole i dzisiaj rozbrzmieć powinna okrzykiem wolności! Na ziemi waszej, na waszych niwach krew rozlana, przyniesie zwycięstwo powstaniu! Pod kurhanami waszych stepów, carskie wojska najdą dla siebie mogiłę, a kosy Wasze i Litewskie, złączone z kosami Polskiemi, wywalczą niepodległość i wolność Polsce, Litwie i Rusi. Do tej walki, Rusini, wzywamy was!”. Odezwa ukazała się ledwie kilka dni po podobnej do „Braci Litwinów”. Stefanowi Bobrowskiemu zależało bowiem właśnie na zachowaniu formy „bratniej walki” trzech narodów Polaków, Litwinów i Rusinów. W Kijowie, co prawda, działał Prowincjonalny Komitet na Rusi, który przygotowywał się do powstania, ale dopiero w lutym. I ten termin wydawał się nierealny. Bobrowski wysłał tam agenta domagającego się rozpoczęcia w marcu. Miejscowi działacze prosili o przesunięcie terminu na kwiecień. Wielkim problemem były wpadki. W styczniu policja rozbiła grupę ukraińskich spiskowców w Odessie, w kwietniu w Kijowie, wcześniej, w lutym, odkryto tam drukarnię, w marcu zdekonspirowana została organizacja Czerwonych w powiecie skwirskim. Do tego przygotowania sabotowała cześć środowiska Białych. Ostatecznie termin rozpoczęcia powstania został ustalony na maj.

Zobacz także

29 VIII 1864

Wyrok na 21-letnim Antonim Muchowskim był lakoniczny. „Jakiego jest stanu nie wiadomo, pewnem jest tylko, że uczęszczał do gimnazjum. W…

28 VIII 1864

Podejrzenie padło na polskich zesłańców. „Obywatele Barnaułu, rozdrażnieni częstymi przypadkami oczywistych podpaleń, podejrzewali o umyślne ich wzniecanie zamieszkujących tam przestępców…

4 IX 1864

Udział Jastrzębskiego w powstaniu nie mógł zacząć się bardziej dramatycznie. Tuż przed pierwszym wymarszem z Horych-Horek w guberni mińskiej, nierozważnie…