O ważności materyi kloakowej. Niedawno temu pojawił się w Berlinie projekt Wiebego, tyczący się kanalizacji stolicy w celu czyszczenia jej kloak, ale że do zaprowadzenia jego potrzeba około 25 lat czasu i ogromnego kapitału, bo 4 i 1/4 miliona talarów, zamyśla się zawiązać tańsza spółka w tym samym celu. Ma nią być „Komandytowa Spółka do wywożenia śmieci i materyi kloakowych z Berlina” pod nazwą Hertha, która niezawodnie za przyzwoleniem rządu niezadługo przemieni się na spółkę akcyjną. W programie swoim pisze: Uregulowany system wywózki materyi prefetowych przy użyciu najnowszych doświadczeń jest nieobliczonej korzyści dla zdrowia każdego większego miasta, jak równie ma wielkie narodowo-ekonomiczne znaczenie, dźwigając rolniczą produkcyą jego okolicy, i może być policzonym do najdonioślejszych przedsięwzięć, jeżeli go się przeprowadza przy potrzebnych środkach, należnej inteligencyi i oględności. Równie ta kwestya kloakowa była i na zebraniu król. pruskiego Kolegium Ekonomicznego Krajowego (25 - 30 stycznia t. r.) wzięta pod obrady. Plan kanalizacyi Berlina p. Wiebego odrzucono z powodu, iż prócz utraty substancyi mierzwiących dla rolnictwa i zdrowiu mieszkańców ten system byłby szkodliwym. Natomiast przyjęto 2 wnioski dwóch członków, pp. Weyhe i Hartsteina, jeden żądający usunięcia planu Wiebego przez rząd, a zaprowadzenia jakiegokolwiek stosownego systemu do oddalania i zużytkowania materyi kloakowych, żądaniom uprawy roli i policyi zdrowia odpowiedniego; drugi, żądający wprost tego, co sobie Hertha za cel wytknęła. Do wydobywania materyi kloakowych bez wszelkiego nieprzyjemnego zapachu proponuje ostatni machinę w Nowym Yorku patentowaną.
