PRZEGLĄD LITERACKI.
Każde pismo lub dzieło, publicznie wychodzące, powinno mieć w swojem założeniu, na pierwszym względzie pożytek. Dlatego też, aby odpowiedzieć temu celowi, nie każdy może i umie myśli swoje przedstawiać ogółowi. Pamięć przecie na założenie to, szczególniej mieć są obowiązane te płody intelligencji ludzkiej, które spodziewają się dłuższego życia, niż efemerycznej wegetacji, które mają oświecać massy. Nie pierwszy to raz, uczeni nasi postanowili wzbogacić literaturę polską wydaniem Encyklopedji Powszechnej. Za każdym razem jednak, przedsięwzięcie takie rozbiło się o obojętność publiczności. Przyczyn takiej obojętności zaniechajmy szukać w tej chwili - nie byłyby one pochlebnemi dla nas... Dziś jednakże, gdy wydawnictwo Encyklopedji rzeczonej, rokuje pomyślny rezultat, oddawszy należne pochwały zajęciu się niem ogółu, należałoby zwrócić uwagę na artykuły w Encyklopedji już dotąd zamieszczone, na wartość ich utilitarną i względną do swego założenia. A żeby jednak być w możności sądzenia o wszystkich artykułach tam zawartych, potrzeba byłoby mieć specjalną znajomość wszystkich przedmiotów o których pomienione artykuły traktują. Taka wszechstronna krytyka nie może w żaden sposób wyjść z pod pióra pojedynczego, dlatego też zwrócimy tu tylko pobieżnie uwagę na przedmioty bliżej nam znajome. Każdemu dziś wiadomo, że historja psychiczna rodu ludzkiego, czyli dzieje jego kilkodziesięcio-wiekowego życia, jest nauką jedną z najpożyteczniejszych w dziedzinie wiedzy. Ponieważ nauka ta przystępną jest dla każdej prawie intelligencji obdarzonej pamięcią, nie potrzeba zdaje się powtarzać, iż słusznem jest, ażeby była traktowaną obszernie w takiem piśmie jak Encyklopedja Powszechna. Narody dziś jeszcze koncentrują się w sobie: mowa, obyczaje i religja, rażąco je rozdzielają.
