Charakterystyka Moskalów. Duchiński udowodnił na podstawie badań historycznych, że Moskale nie są słowiańskiego, lecz fińsko-uralskiego pochodzenia. – Dosyć jednak słyszeć tylko o bezlicznych okrucieństwach i gwałtach, których się Moskale dopuszczają na bezbronnych, rannych i niewiastach, aby i na chwilę nie wątpić, że tacy barbarzyńcy nie należą do tej wielkiej rodziny, której hasłem jest „Sława!” – iż Moskale nie są tym szlachetnym i wielkodusznym narodem, który się zwie Sławianami. Znajomość ta nasza atoli Moskalów, nie poczyna się dopiero od dziś, ani też od rozbioru Polski. Przodkowie nasi przed 250 laty poznali już dobrze Moskali; a ówczesne opisy charakteru tychże zupełnie ich przedstawiają tak, jak ich dziś widzimy: dziką hordą nie szanującą praw, rozpasaną tłuszczę nie znającą ludzkości. Oto posłuchajmy, co o Moskalach pisze Paweł Palczowski, mąż wielce znakomity za czasów Zygmunta III, który lat 16 podróżował po obcych krajach w celu poznania narodów; – w wydanej broszurze roku 1609 pod tytułem Kolenda moskiewska tak on ten naród przedstawia: Moskal zwierz, mówi Palczowski, jeden w lesie między drzewy, drugi za murami, w miastach między ścianami mieszkający i żyjący, chytrością i kłamstwem wszystko otrzymuje. […] Temi słowy przemawiał i tak odmalował Palczowski w roku 1609 Moskałów, i takimi samymi widzimy ich w roku 1863. I tych to Moskalów jarzmo dźwiga Polska prawie już wiek cały; tych Moskałów, którzy prócz własnej najsprośniejszej dowolności innego nie chcą znać prawa; prócz gwałtów innej nie mają cnoty; u których modlitwa, marzenia nawet są zbrodniami godnemi śmierci! I Polska, która na trzy wieki wstecz, stała na pierwszym szczeblu oświaty w Europie, Polska, która wydała tylu świętych i wielkich mężów, której biskupów obierać chciano papieżami, której uczeni w bieg ziemię popchnęli, których królowie chrześcijaństwo i całą Europę obraniali, której genjusze świat w zachwyt wprawiają; i taż Polska miałaby być wiecznie oddaną na pastwę moskiewskiej tyranji? Tego ludzkość, chrześcijaństwo, tego świat, sprawiedliwość boska nigdy nie dopuszczą!
