Dziennik Powszechny: pismo urzędowe, polityczne i naukowe, nr 85

Przeczytanie tego artykułu zajmie < 1 minutę
Autor: oprac. ŁS
14 IV 1864

Patrie dała dwa długie artykuły o ukazach z 2-go marca, które przedstawia zarazem jako tylko proste uświęcenie istniejącego faktu i jako zdzierstwo. Nie zważając wcale jaką daje broń przez ten ostatni wyraz, przeciwko już popełnionemu faktowi z mniemanej inicjatywy rządu podziemnego, dodaje ona, iż przeszło od roku włościanie są właścicielami uprawianego przez nich gruntu, że panowie bezustannie zajmowali się polepszeniem losu ludności wiejskiej, lecz że ich dobroczynne zamiary napotykały ciągle zawady ze strony administracji rosyjskiej. Gdyby wierzyć pisarzowi francuzkiemu, konstytucja 3go maja wprowadziła na korzyść włościan reformy, uważane w Petersburgu za dzieło Jakobinizmu. Od czasu ustanowienia Wielkiego Księztwa Warszawskiego, włościanie stawszy się osobiście wolnymi, mogli układać się z panami, zawierać z nimi kontraktu dzierżawne. Z niewolników stali się dzierżawcami, „lecz, powiada Patrie, ponieważ w tym kraju wyłącznie rolniczym, pieniądze są bardzo rzadkie przynajmniej pośród włościan, dzierżawa musiała być opłacana w naturze lub przez zobowiązanie do pracy. To właśnie nazywają pańszczyzną. Coś z dawnego systemu istniało więc na powierzchni, ale zasada, zaród nowego porządku rzeczy był położony i w zupełności przyjęty przez szlachtę, która pierwsza wzięła w tym względzie inicjatywę.” Pytamy się, w jaki sposób Patrie może powiedzieć, że ukazy z 2-go marca są tylko uświęceniem istniejącego faktu, kiedy Czas pewnie lepiej się na tem znający, i zasługujący na ten raz na wiarę, upatruje w nich reformę gwałtownie zrywającą z tradycją, zmieniającą cały organizm społeczny, wszystkie dotąd istniejące stosunki pomiędzy dwoma głównemi klasami narodu: „To co było dotąd podstawą, powiada Czas z d. 3-go kwietnia, odtąd jedynie pomocniczą skazówką w działaniu być może. Jest to fakt na mocy którego z dniem piętnastym bieżącego miesiąca, Królestwo Polskie liczyć będzie przeszło cztery miliony obywateli właścicieli opodatkowanych, na stopie równości co do praw politycznych stojących.”

Zobacz także

4 IX 1864

La France umieszcza już wstępny artykuł o mającym się odbyć zjeździe monarchów w Berlinie i znowu zapewnia, że Francya nie…

3 IX 1864

Proces Polaków w Berlinie. Posiedzenie trzydzieste z dnia 30. sierpnia. Po zagajeniu posiedzenia przez prezydenta Bilchtemana, odczytano jeszcze kilka pism,…

2 IX 1864

W klasztorze Świętej Trójcy w Wilnie przez długi czas był zachowywany drogocenny pomnik starożytności: bardzo bogata, haftowana złotem i srebrem,…