Chwilowe położenie Europy przedstawia się od wielu tygodni na tle kwestyi polskiej. Zarówno czy się ją uważa, jak my Polacy to czynimy, za kwestyę narodowości, czy, jak ją uważają obce ludy nie obrażone w swoich uczuciach narodowych, za kwestyę wolności, lub wreszcie, jak ją uważają rządy, za kwestyę prawa publicznego albo też za kwestyę równowagi europejskiej, zawsze pod każdym z tych względów jest ona główną i ogólną europejską kwestyą. Niejednokrotnie wykazaliśmy, jak zbieg okoliczności, smutnych niezawodnie dla tych, co bezpośrednio dotknięci zostali ostatniemi wypadkami, a pomyślnych dla ogólnego położenia kraju, podniósł i rozwinął tę kwestyę do tego znaczenia, jakiego ona z każdym dniem coraz więcej nabiera. Gabinet petersburgski za późno się spostrzegł, na jaką drogę wyprowadzić dopomógł sprawę polską, a to błędami swej polityki tak wewnętrznej jak zagranicznej, błędami administracyi swej i cywilnej, i wojskowej. W tej chwili jednym krokiem chciałby też doścignąć, czego uczynić zaniechał, naprawić, co zepsuł, ale gdy usiłowaniom tym nie towarzyszy szczerość zamiaru, lecz tylko chęć złudzenia narodu i obcych rządów, gdy środki przez rząd obmyślane są tylko połowiczne, przeto nie zdoła on zapełnić jednem słowem przepaści, która w trzechmiesięcznej blisko wojnie jeszcze więcej rozdzieliła Polskę od Moskwy, ani też nie zdoła zaspokoić obcych rządów, które widzą, że nie idzie tu o zadosyć uczynienie ich żądaniom, o zakończenie sprawy będącej źródłem ciągłych dla nich samych nawet niepokojów, ale idzie tylko o usunięcie się z pod ich wpływu. Manifest czy ukaz obwieszczający amnestyę dla Polaków dopominających się z bronią w ręku o prawa narodowe i o swobody wolnych ludzi, pragnie przede wszystkiem sprowadzić kwestyę polską z jej ogólnej europejskiej posady i zamienić ją w kwestyę wewnętrzną. Rosya odmawia Europie prawa wdawania się w stosunek jej z Polską, i jednym aktem chce uwolnić się od not dyplomatycznych, które z Wiednia, Paryża i Londynu odeszły już do Petersburga, oraz zamknąć całą kwestyę w ciasnych granicach systemu politycznej jedności monarchii rosyjskiej.
