Fakta te są jawne dla każdego w Polsce. Każdy wie, że przed wykonaniem przez rząd rosyjski w Warszawie owego strasznego gwałtu w nocy z 14 na 15 t.m. nikt nie myślał o zbrojnym wybuchu. Brak planu, systemu i kierunku we wszystkich tych wybuchach i starciach; brak broni nawet takiej, którą w kraju przysposobić było można, jak o to kós i pik, okazuje także, iż nie było żadnego wczesnego przygotowania, żadnego planu powstania, lecz dopiero ostatni gwałt rosyjski popchnął część ludności do rozpacznego doraźnego wybuchu, w którym walczyła każda gromadka oddzielnie. Już przed 22 t. m. zebrały się gromady i zaszło kilka starć z wojskiem, o których raport rosyjski przemilcza. Nic dziwnego że wiele starć zaszło równocześnie w nocy z 22 na 23 t.m., bo właśnie obawiała się zrozpaczona ludność wykonania proskrypcyi w nocy następnej i dla obrony swojej chciała ją wybuchem uprzedzić. Zresztą naturalną rzeczą, że i w takim doraźnym wybuchu starały się gromadki porozumieć i o ile możności usystematyzować opór, a nie myślimy zamilczeć, że popchnięte bezprawiem rządu rosyjskiego do zbrojnej obrony, wydały tu i owdzie okrzyk powstania; co wszystko nie zaprzecza wskazanemu przez nas początkowi ruchu i jego charakterowi. Przedstawiwszy w taki sposób fałszywość dążności całego raportu rosyjskiego, nie będziemy się zapuszczać w zbijanie mylnych lub tendencyjnie fałszywych szczegółów w tym raporcie, wykazywać umyślnego opuszczenia wielu starć lub okoliczności; a nie będziemy tego czynić, po pierwsze: że nie mamy jeszcze o niektórych starciach dokładnych wiadomości, po wtóre, że chociaż mamy o innych szczegółowe i wiarogodne doniesienia, nie możemy ich podawać dla przyczyn których się łatwo każden domyśli.
