Wyprawa morska – III-VI 1863

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Stanisław Zieliński

Z upoważnienia i środkami Rządu Narodowego agent Rządu Narodowego w Anglii, Józef Ćwierczakiewicz i komisarz Rządu Narodowego w Szwecji, Józef Demontowicz zorganizowali wyprawę morską na Żmudź w celu dostarczenia amunicji i broni. Zebrali oni stu kilkudziesięciu ochotników, wśród których znajdowało się 22 Francuzów, 16 Włochów, trzech Anglików, trzech Niemców, dwóch Szwajcarów, dwóch Belgów, dwóch Węgrów, jeden Holender, jeden Chorwat i dwóch Rosjan, w tym kilkunastu oficerów. Zakupili 1000 sztuk karabinów, 750 pałaszy kawaleryjskich, 200 lanc, 100 000 ładunków karabinowych, 50 centnarów prochu, 2 000 000 kapiszonów, trzy działa gwintowane i wynajęli statek parowy „Ward Jackson", którego kapitan, Anglik Robert Weatherley, zobowiązał się za 25 000 złotych polskich dostawić wyprawę do wybrzeży kurlandzkich lub żmudzkich.

Dowództwo nad wyprawą objął pułkownik Teofil Łapiński, który na Kaukazie wsławił się, walcząc pod nazwiskiem Tefik-beja. Dnia 25 marca 1863 r. wyruszył Łapiński w drogę i przy sprzyjającej pogodzie na trzeci dzień stanął w Sundzie pod Helsingborgiem, dokąd przybył w zamiarze wzięcia udziału w wyprawie Bakunin, przy którym znajdował się Walerian Kalinka. Tymczasem Rosjanie, a niemniej i Prusacy, rozwinęli czujność, obsadzając wybrzeża i patrolując po morzu, z wyprawą morską bowiem nie ukrywano się. Równocześnie niezbyt odważny Weatherley począł działać na przekór, aby udaremnić niebezpieczne lądowanie na wybrzeżach litewskich.

Z Helsingborgu, wstrzymany 24 godzinną burzą, popłynął Łapiński do Kopenhagi, lecz na wiadomość o nagłym puszczeniu lodów, a co za tym idzie, uruchomieniu całej floty rosyjskiej przeciw jedynemu statkowi polskiemu, gdy i Weatherley ostatecznie odmówił posłuszeństwa, postanowił Łapiński wylądować na brzegach szwedzkich. Jak też dnia 30-go marca wysadził załogę na ląd w porcie Malmó na wyspie Oland, o 145 kilometrów od brzegów Żmudzi. Tu Weatherley, zabrawszy swoich majtków, ulotnił się.

W Malmó, korzystając z entuzjastycznego przyjęcia i sympatii Szwedów dla sprawy polskiej, postanowił Łapiński odczekać stosownej chwili do wyruszenia na brzeg litewski. Ponieważ „Ward Jackson" zbyt już był znany, wynajął inny statek, „Emilie", aby, puściwszy „Ward Jacksona" do Anglii celem ściągnięcia nań uwagi, na „Emilie" dobić do brzegów Żmudzi. Tymczasem zastępca pułkownika Tyszkiewicz, nie wiedząc o zamiarach Łapińskiego, wypłynął z „Ward Jaksonem" do portu wewnętrznego w obawie, aby mu nowa załoga angielska, przygotowująca się do przenosin na „Emilie", nie uciekła.

Rząd szwedzki, nie mogąc w porcie wewnętrznym, a więc wewnątrz granic Szwecji, dozwolić, aby okręt gotował się do zbrojnej wyprawy i ściągnąć na siebie złości Rosji, zmu­szony był przyłożyć nań areszt. Łapiński już tylko z 42 karabinami i tyluż pałaszami opuścił 28 maja Malmo, gdzie nabywszy nieco świeżej broni, wsiadł ze 120 ludźmi na „Emilie" i puścił się na brzeg polski, aby wylądować naprzeciw Kłajpedy.

Wieczorem dnia 15 czerwca stanęła „Emilie" opodal Kłajpedy w pobliżu zakładu kąpielowego, oddalonego o ćwierć mili od wybrzeża. Na nieszczęście z zapadnięciem mroku niebo, dotąd pogodne, pokryło się chmurami i gdy dwie łodzie z samym Łapińskim i pierwszym transportem kilkudziesięciu ludzi, odpłynęły od okrętu, zerwała się burza, która jedną łódź wywróciła, przy czym 19 ludzi utonęło. Łapiński, przygnębiony niepowodzeniem, zawrócił z powrotem do wyspy Gothland i wrócił do Anglii.

W czerwcu 1863 r. ks. Władysław Czartoryski zakupił dwa statki i począł je uzbrajać, powołując na dowódcę floty narodowej Francuza, Magnana, którego miejsce zajął były dowódca korwety rosyjskiej, Władysław Zbyszewski (kapitan Feliks Karp). Jednak władze hiszpańskie przyaresztowały w Maladze statek narodowy „Kiliński" (dawniej „Princess”) dnia 12 lutego 1864, a znalazłszy na nim broń i amunicję, uwięziły załogę. Zbyszewski mimo niepowodzenia pracował dalej nad utworzeniem floty, ostatecznie jednak rzecz rozbiła się o brak funduszów.

Podziel się w social media!

Metryka bitwy

Data: 15 VI 1863
Lokalizacja: Wyprawa Morska
Województwo: inne
Terytorium: Ziemie zabrane
Wynik: Zwycięstwo Imperium Rosyjskiego

Strony konfliktu

Powstańcy Styczniowi

Dowódcy: 

  • Teofil Łapiński
  • Robert Weatherley
  • Wilkens

 

Zaangażowane siły:  

  • Oddział ochotników (ponad 100 osób)
  • Dwa statki „Ward Jackson” oraz „Emilie”
Imperium Rosyjskie

Dowódcy: 

  • Brak danych

 

Zaangażowane siły:  

  • Brak danych

 

Mapa bitew