Scholastyka Mackiewiczowa (1848-1943)

Podziel się w social media!

Zobacz wspomnienia

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Piotr Hapanowicz

Scholastyka z Jamonttów Mackiewiczowa urodziła się 29 listopada 1848 w Wilnie, w rodzinie szlacheckiej. Była córką Scholastyki z Mokrzyckich (1806–1883) i Mateusza Jamontta (1798–1879), mocno zaangażowanych w działalność patriotyczną.

W ich domu spotykali się potajemnie znani działacze niepodległościowi, m.in. Zygmunt Sierakowski, Konstanty Kalinowski, Tytus Dalewski, Ignacy Zdanowicz. Siostra Scholastyki, Maria, była narzeczoną Konstantego Kalinowskiego (1838–1864), przyszłego komisarza powstańczego Rządu Narodowego na Litwę i Białoruś, druga zaś siostra, Helena, zaręczyła się z Tytusem Dalewskim (1840–1864), jednym z przywódców organizacji cywilnej Rządu Narodowego na Litwie. Po wybuchu powstania kolejna z sióstr, Ludwika Rodziewicz, przewodziła grupie kobiet, które zajmowały się wyposażeniem oddziałów powstańczych i sprawowały opiekę nad więźniami politycznymi.

Scholastyka jako piętnastolatka wraz z matką i siostrami przechowywała tajną drukarnię, prowadziła działalność kurierską, przenosiła broń i amunicję. Ludwika wspominała: „wymagało to wielkiego poświęcenia i energii w pomoc siłom fizycznym. A wprawne oko, pomimo krynolin osłaniających, mogło łatwo rozpoznać, w jakim celu idzie powoli szereg pań, przegiętych na jedną stronę. To było charakterystyczną cechą noszących ciężary drukowane”. Za konspiracyjną działalność nastoletnia Scholastyka została aresztowana przez władze carskie i skazana na zesłanie. Trafiła do Tobolska. Pozostałe siostry wraz z rodzicami także zostały wywiezione na wschód i pozbawione praw stanu. Jamonttowie byli podejrzani o kontakty z przedstawicielami radykalnej inteligencji rosyjskiej, która planowała zamach na cara. Spędzili prawie rok w więzieniu w Omsku. W czerwcu 1867 roku władze carskie wydały zgodę na zwolnienie najpierw Mateusza i Scholastyki, a następnie Heleny z Jamonttów i Antoniego Wiskowskich oraz Marii Jamontt. W 1870 roku najmłodsza z córek, Scholastyka, otrzymała pozwolenie powrotu do Wilna. Poślubiła byłego powstańca Grzegorza Mackiewicza, którego poznała na Syberii. W styczniu 1913 roku uczestniczyła w zjeździe powstańców styczniowych w Żbikowie (obecnie Pruszków), w którym brała także udział inna sędziwa weteranka – Lucyna ze Skrzyńskich Żukowska (1844–1944).

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Scholastyka została awansowana do stopnia podporucznika Wojska Polskiego. W 1929 roku odznaczono ją Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, rok później Krzyżem Niepodległości. W okresie międzywojennym wielokrotnie uczestniczyła w spotkaniach z młodzieżą oraz uroczystościach patriotycznych. Zmarła 5 maja 1943 roku w Krakowie w wieku 95 lat. Wraz z mężem jest pochowana w mogile powstańców styczniowych na cmentarzu Rakowickim. Jej spuścizna jest przechowywana w Archiwum Narodowym w Krakowie, mundur weterana zaś i odznaczenia znajdują się w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego.