Ossa – 10 VII 1863 – (woj. sandomierskie)

Przeczytanie tego artykułu zajmie 2 min.
Autor: Stanisław Zieliński

Objąwszy obowiązki dowódcy po Julianie Bajerze, który zbyt powolnie pracował nad organizacją, przez dwa miesiące organizował major Ludwik Żychliński w okolicy Błoń oddział tzw. „Dzieci Warszawskich". Gdy Rosjanie dowiedzieli się o tworzeniu tego oddziału, Żychliński, aby móc spokojnie dalej formować piechotę, wysłał całą kawalerię liczącą 100 koni, dobrze zaopatrzoną w broń, pod dowództwem Bajera ku Pilicy. Bajer przeprawiwszy się przez Pilicę, po kilkudniowych marszach zniknął z oczu Rosjanom, którzy w tym czasie Żychlińskiego nie niepokoili. Tym samym Żychliński mógł niebawem wyruszyć z całą piechotą, składającą się z 200 żuawów, 300 strzelców i 600 kosynierów oraz około 200 ludzi, nie posiadających jeszcze dostatecznej broni. Jazdy do obsługi oddziału było około 50 koni.

Po kilkudniowym marszu stanął Żychliński w Ossie, nie znalazłszy po drodze Bajera, z którym miał się połączyć w powiecie opoczyńskim. Nazajutrz po rozłożeniu się obozu w Ossie, podczas ćwiczeń, doniesiono o zbliżaniu się nieprzyjaciela. Była to kolumna rosyjskiego majora Szukalskiego: dwie kompanie piechoty i secina kozaków. O godzinie 18.00 wieczorem, skoro tylko ukazali się Rosjanie, którzy zostali przyjęci przez żuawów, z których składała się pierwsza linia tyralierów. Parci przez żuawów Rosjanie poczęli cofać się z wolna. Tymczasem kosynierzy, przeważnie włościanie, wsparci strzelcami, obszedłszy oba skrzydła nieprzyjacielskie, z całą siłą uderzyli na powracającego do ponownego ataku nieprzyjaciela i sprawili w jego szeregach ogromne zamieszanie, wzmożone jeszcze zjawieniem się jazdy Władysława Grabowskiego, który w tym czasie znajdował się w Studziannie i na odgłos strzałów pospieszył na pomoc III oddziałowi (to jest Żychlińskiego) z trzema plutonami jazdy i półplutonem strzelców pieszych.

Obszedłszy środek kolumny nieprzyjacielskiej, rozwinął na odkrytym polu jazdę, a 20 strzelców rozrzuciwszy w tyraliery na prawym skrzydle kawalerii, przypuścił szarżę do jazdy rosyjskiej. Prawym skrzydłem dowodził sam Grabowski. Lewe skrzydło prowadził adiutant Ludwik Brzozowski. Z szarży tej ani jeden z tyralierów, ukrytych w zbożach i krzakach, nie wyszedł cało. Wszyscy zostali wystrzelani lub wykłuci przez ułanów polskich. Na  placu boju zostało 28 trupów nieprzyjacielskich. Resztę zmarłych oraz rannych, Rosjanie zdołali zabrać ze sobą uchodząc w stronę Nowego Miasta. Oprócz tego wzięli Polacy pięciu jeńców, w tym jednego oficera oraz kilkanaście sztuk broni, sami zaś mieli czterech zabitych i 16 rannych. Ciemność nocy nie pozwoliła ścigać nieprzyjaciela połączonym oddziałom, którym przybył w sukurs także oddział Jana Rudowskiego, jednakże już po skończonej walce. Czterodniowy żołnierz Żychlińskiego walczył pod Ossą na otwartym polu z regularnym wojskiem i zmusił je do ucieczki.

Zwłaszcza kosynierzy Żychlińskiego trzymali się dzielnie, dowodzeni przez Pisaneckiego, lubianego i szanowanego powszechnie przez podkomendnych i kolegów, mężnie prowadzącego do ataku młodego żołnierza. Niestety, pozostawszy na placu wskutek ciężkich ran, następnego dnia zabrany przez Rosjan i wieziony przez 48 godzin po odwiązaniu mu ran, Pisanecki po długich cierpieniach ducha wyzionął. Z oddziału Grabowskiego, prócz Brzozowskiego, odznaczyli się porucznicy Erazm Zaleski, Zielkiewicz i Czerniewicz, wachmistrz Solbach, chorąży Kwaśniewski, podchorąży Piątkiewicz, podoficer Gołębiowski oraz szeregowcy Janowski i Władysław Zaleski.

Podziel się w social media!

Metryka bitwy

Data: 10 VII 1863
Lokalizacja: Ossa
Województwo: sandomierskie
Terytorium: Królestwo Polskie
Wynik: Zwycięstwo powstańców

Strony konfliktu

Powstańcy Styczniowi

Dowódcy:

  • Ludwik Żychliński
  • Władysław Grabowski

 

Zaangażowane siły:

  • Oddział żuawów (200 powstańców)
  • Oddział strzelców (300 powstańców)
  • Oddział kosynierów (600 powstańców)
  • Oddział powstańczy (200 powstańców)
  • Oddział jazdy (50 powstańców)
  • Trzy plutony jazdy
  • Pół plutonu strzelców

 

Łącznie ponad 1350 powstańców 

Imperium Rosyjskie

Dowódcy:

  • Szukalski

 

Zaangażowane siły:

  • Dwie kompanie piechoty (około 300 żołnierzy)
  • Secina kozaków (około 150 żołnierzy)

 

Łącznie około 450 żołnierzy 

 

Mapa bitew

Zobacz także

15 II 1864
Lipa

Gdy starania Ślepowicza sformowania na nowo oddziału „Dzieci Warszawskich” nie odniosły skutku, zdał dowództwo Pawłowi Gąsowskiemu ("Pawełek") i opuścił Królestwo…

29 VI 1863
Skotniki

Wymknąwszy się szczęśliwie z Trzepnicy, ruszył Józef Oxiński dalej forsownym marszem. Wieczorem 29 czerwca 1863 r. zatrzymał się pod Skotnikami.…

26 VII 1863
Hrynkiszki

Oddział rosyjskiego podpułkownika Narańskiego po długim ściganiu napadł i rozbił w Komarowskim Lesie koło Hrynkiszek drobny oddział powstańców, którzy mieli…